Ortalama 15 milimetre uzunluğunda olan bu canlılara evimizdeki, bahçemizdeki nemli alanlarda sık sık rastlıyoruz. Peki sağlığımız için bir …
Ortalama 15 milimetre uzunluğunda olan bu canlılara evimizdeki, bahçemizdeki nemli alanlarda sık sık rastlıyoruz.
Peki sağlığımız için bir tehlike arz ediyorlar mı? Aslında hangi sınıfa ait bir canlı türü? Gelin, uzun zamandır iç içe yaşadığımız bu canlıları daha da sevmenizi sağlayacak bilgilere göz atalım.
Biz onlara top böceği ya da tespih böceği desek de aslında böcek değildirler.
“Yedi çift bacaklı, kabuklu takım” sınıfındadırlar; yani “insecta” denen, böceklerin dahil olduğu sınıfta yer almazlar. Karides, yengeç ve krillerle akrabadırlar.
Ayrıca bu ilginç canlıların fosilleri incelendiğinde 300 milyon yıllık bir geçmişe sahip oldukları tespit edilmiştir.
Bugüne dek 10.000 türü tanımlanmıştır.
Bunlardan yaklaşık 4.500’ü denizlerde, 500’ü tatlı sularda, kalan 5.000’i ise karada yaşar ve 10 alt takıma ayrılırlar.
Bathynomus giganteus türü, tespih böceklerine kıyasla devasa bir boyuta sahiptir.
İlk defa 1879 yılında bir Fransız zoolog tarafından Meksika Körfezi’nde balıkçıların ağlarına takılmasıyla tanımlanmıştır. Neyse ki evimizde bu türü karşımıza çıkmıyor.
Farklı türlerdeki kapanma çeşidi de farklı olabiliyor.
Bu örnekte hem daha büyük olan hem de boşluk bırakmadan kapanabilen bir türünü görüyorsunuz.
Tespih böceklerinin bilimsel ismi olan “armadillidium vulgare”, armadillo adlı hayvandan geliyor.
Bu hayvanlar da tıpkı tespih böcekleri gibi top şeklini alabilirler. Katmanlı bir zırha sahiptirler, düşman saldırılarından bu şekilde korunabilirler. Ayrıca her iki canlı da yiyecek bulmak için toprağı kazar.
Nemli yerleri sevmelerinin nedeni vücutlarında su tutamamalarıdır.
Bu nedenle tuvalet, banyo, bahçe gibi nemli ortamlarda görülürler. Eğer hava şartları istedikleri gibi değilse tavan aralarına veya bodrum katına kaçarlar.
Dış mekanlarda ise ağaç kütüğü, kaya, saksı ve çöp kutularının altını tercih ederler. Nemi muhafaz edebilmek için çoğu zaman geceleri hareket ederler. -2°C’nin altındaki veya 36°C’nin üzerindeki sıcaklıklar onlar için öldürücüdür.
Mart ve nisan aylarında daha sık olmak üzere yıl boyunca çiftleşebilirler.
Dişileri, yumurtalarını kendi vücutlarında bulunan sıvı dolu kesede kuluçkaya yatırırlar. Bu süreç 3 ila 7 hafta sürer ve yavrular 2 ay boyunca kesede kalmaya devam eder. 1 yıl sonra ise cinsel olgunluğa erişirler.
Ortalama 3 yıl yaşayabilen tespih böcekleri her ne kadar sevimli görünüyor olsalar da kimi zaman istenmedikleri için böcek ilaçlarıyla öldürülebiliyorlar.
Oysa yeryüzüne zararları olan cıva, kadmiyum ve kurşun gibi zararlı ağır metalleri ortadan kaldırmada yararlıdırlar. Toprağın ve yeraltı sularının temizlenmesine katkıda bulundukları için öldürmemeniz önerilir.
BONUS: Ters döndüklerinde -kaplumbağalarda da olduğu gibi- doğrulmakta zorlandıkları için küçük bir dokunuşla onlara yardım edebilirsiniz.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4
