WSJ: Rusya yaptırımları yüzünden enerji fiyatlarının şahlanışı altında Avrupa ekonomileri çatırdıyor

Batı’nın Ukrayna gerekçesiyle Rusya’ya benzeri görülmemiş yaptırımlar uygulamasının rekor düzeyde yükselen enerji fiyatlarının normalleşmesi ihtimalini azalttığını belirten The Wall Street Journal (WSJ), bunun küresel ekonomik büyümeyi vuracağını, özellikle de büyük enerji ithalatçısı Avrupa’nın yara alacağını öngördü.

Gazete, enerji fiyatlarının ilkin 2021’de pandemiden çıkış sürecinde, ardından Rusya’nın Ukrayna operasyonuna Batı’nın en ağır yaptırımlarla karşılık vermesiyle tırmandığını, zira en büyük ihracatçılardan birinden petrol ve doğalgaz tedarik edilemeyeceği endişesinin doğduğunu hatırlattı.

Ufukta Rusya’nın operasyonunun sonu gözükmezken, ekonomistlerin enerji fiyatlarının bu yıl önemli ölçüde düşmesini beklemediğini, hatta daha da yükselebileceğini düşündüğünü aktaran WSJ, Batı’nın yeni yaptırımlar getirmese bile Rus petrol ve gazından kaçınarak erişebileceği küresel hidrokarbon arzını daralttığını belirtti. Bunun enflasyonun beklenenden daha uzun süre yüksek kalmaya devam edeceği, hanelerin tüketim gücü üzerinde baskı oluşturup üretim maliyetlerini artıracağı anlamına geldiğini vurguladı.

WSJ’ye konuşan Shell CEO’su Ben van Beurden “Yüksek enerji fiyatlarının beraberinde getirdiği tüm zorlukların farkındayız. Geçinmek çok pahalılaştı. Bu, çok sayıda insan için ıstırap verici” dedi.

Tüketicinin bütün parası enerjiye gidiyor

Çoğunluk açısından gündelik hayatta enerji tüketimini azaltmak zor olduğundan ekonomistler elektrik, ısınma ve benzin fiyatlarının daha da artmasının hanelerin diğer mal ve hizmetlere harcadığı parayı azaltmasını bekliyor. Bunun da tüm ülkelerde, ama özellikle enerji ithal eden ülkelerde ekonomik büyümeyi vurması kaçınılmaz.

ABD’lilerin diğer harcamalarında ayda 9.6 milyar dolarlık azalma

JPMorgan’ın ekonomistlerinin tahminine göre, ABD’de Rusya’nın Ukrayna operasyonu sonrası benzin fiyatlarındaki yüzde 20 artış, diğer mal ve hizmetlere yönelik harcamalarda ayda 9.6 milyar dolarlık azalmaya yol açtı.

ABD’den farklı olarak Avrupa, enerjinin neredeyse tamamını ithal ediyor. Dolayısıyla fiyatlar artınca işletmelerle hanelerin yaptığı ekstra enerji harcaması Rusya, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki tedarikçilere gidiyor. Avrupa, Rusya’ya enerji bağımlılığını azalttıkça ABD’den daha fazla likit doğal gaz (LNG) almaya para harcıyor.

AB içinde üretilen mallarla hizmetlere para kalacak mı?

Bu da Euro Bölgesi içinde üretilen mallarla hizmetlere daha az para harcanması anlamına geliyor, üstelik tam da yaptırımlar yüzünden Rusya Avrupa’dan ithalat yapamazken. ABD’de ise daha yüksek enerji fiyatları, harcama gücünü enerji üreten devletlerin yanısıra enerji üreten işletmelerde hisse sahibi olanlarla çalışanlara yönlendiriyor.

1970’lerdeki fiyat artışını geçti

Euro Bölgesi’ndeki hanelerde enerji fiyatları nisan ayında bir yıl öncesine göre neredeyse yüzde 40 yükseldi ki, bu, bir dizi büyük yıllık artış görülen 1970’lerde tek bir yılda görülenden daha büyük bir artış oldu.

ABD’de ekonomi ilk çeyrekte daralmış olsa da, tüketici harcamaları hızlı artışa geçti. Euro Bölgesi için ayrıntılı rakamların derlenmesi daha uzun sürüyor, ancak Euro Bölgesi’nin en büyük dört üyesinden ikisi olan Fransa ve İspanya, hane harcamalarında düşüş bildirdi.

Euro Bölgesi için büyüme tahmini yarıya indi

İşletmelere kredi verme alanında uzman İsveç bankası SEB, önceki günkü açıklamasında, ABD için bu yılki ekonomik büyüme tahminini yüzde 3.5’ten 2.6’ya çekerken, Euro Bölgesi için tahminini yüzde 4’ten 2.1’e düşürerek neredeyse yarıya indirdi.

Tedarikçilere ‘fiyat artırmayın’ çağrısı

Fransa’nın tüm dünyada faaliyet gösteren en büyük süpermarket zincirlerinden biri olan Carrefour SA, fiyat artışlarını mümkün olduğu kadar uzun süre sınırlamak veya ertelemek için tedarikçilere güvendiğini söyledi. Carrefour SA CFO’su Matthieu Malige, “Müşterilerimizin satın alma gücünü korumak için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz” dedi.

WSJ’ye göre Amerikalılar gibi Avrupalı tüketiciler de pandemi sırasında bir miktar tasarruf etti. Ancak Avrupa’da fiyatların ne kadar hızlı yükseldiği ve ücretlerin ne kadar durgun olduğu düşünüldüğünde, bu satın alma gücü hızla eriyor.

Euro Bölgesi’nin toplam reel geliri azalıyor

Avrupa Merkez Bankası ekonomistlerinin tahminine göre 2021’in son 3 ayında, yüksek enerji fiyatları yoluyla Euro Bölgesi’nden harcama gücünün transferi, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 1.3’üne eşdeğer. Üstelik fiyatlar o zamandan beri, özellikle Rusya’nın operasyonundan bu yana daha da arttı.

ECB’nin baş ekonomisti Philip Lane, geçen hafta yaptığı bir konuşmada “Petrol ve gazı en çok Euro Bölgesi ithal ettiğinden, bu, büyük bir olumsuz ticaret haddi şoku oluşturarak Euro Bölgesi’nin toplam reel gelirini azaltıyor” dedi.

Enflasyon-büyüme ikilemi

Enflasyonla mücadele için faizleri yükselterek enerji fiyatlarındaki pahalılık yüzünden zaten yavaşlayan ekonomiye soğuk duş yaptıran İngiltere Merkez Bankası (BoE) da aynı ikilemle boğuşuyor.

Ekonomik durgunluk uyarısı

BoE Para Politikası Kurulu, perşembe günü üst üste dördünce kez politika faizini yükseltirken, aynı zamanda Britanya ekonomisinin gelecek yıla uzanan süreçte durgunluğun eşiğine geleceği uyarısını yaptı. Bu kasvetli tahmin, büyük ölçüde nisanda yüzde 54 artan ve ekimde yüzde 40 artması beklenen enerji fiyatlarından kaynaklanıyor. BoE Başkanı Andrew Bailey, “Bunun Birleşik Krallık’taki pek çok kişi, özellikle de düşük gelirliler için çıkardığı zorlukların farkındayım” dedi.

Durgunluğun ilk belirtileri kendini göstermeye başladı. ABD ve diğer büyük ekonomilerden farklı olarak Britanya’da her ay için GSYİH rakamları açıklanıyor. Almanya’nın en büyük bankası Deutsche Bank’ın ekonomisti Sanjay Raja, yeni açıklamanın, Britanya ekonomisini mart ayında ‘mortu çektiğini’ göstermesini beklediğini, hazirana kadarki üç ayda daralma gerçekleşmesinin muhtemel olduğunu söyledi.

WSJ, Avrupa ülkeleri yeni tedarikçiler bulamadan, Rus petrol ve doğalgaz arzının tamamen kesilmesinin, bölgenin üretim kapasitesine daha da büyük darbe indireceğini öngördü.

Volkswagen CEO’su: Sonunu göremiyoruz

Alman otomobil devi Volkswagen AG’nin CEO’su Herbert Diess, şunları söyledi: “Gerçekten bir gaz kesintisi olursa ne olacağını tam manasıyla muhakeme edemiyoruz. Mümkün olduğunca dirençli olmaya çalışıyoruz.”

Enerji fiyatlarının domino etkisi

Avrupa’da ​​yüksek enerji fiyatlarından sadece tüketiciler değil, işverenleri ve özellikle enerji yoğun üreticiler de mustarip. Britanyalı plastik parça üreticisi CamdenBoss Ltd’de hem siparişler arttı hem de yüksek petrol fiyatları nedeniyle ana hammadde pahalandı. Bu arada, işçiler enflasyonu dengelemek için maaşlarının artmasını talep ederken, büyük müşteriler daha yüksek fiyatlar ödemeye direniyor.

Son ‘çare’ işten çıkarma

Bu bileşim karları yiyip bitiriyor. Genel Müdür Katy Davies, maliyetlerden tasarruf için çekebileceği kol kalmadığını, son çare olan personel işten çıkarmaya başvurmak istemediğini belirtti. Davies, “Zor. Enflasyon sarmalı nerede bitecek? Bizi her zamankinden daha sıkıştırıyor” dedi.

Yaz tatili harcamalarından medet umuluyor

Avrupa’da keskin bir ekonomik yavaşlama kaçınılmaz görünse de, bazı ekonomistler kıtanın resesyondan kaçınabileceği görüşünde. Avrupalılar hala pandemi dönemi tasarruflarının bir kısmını harcayabilir. Pandeminin geleneksel Avrupa yaz tatili için son 2 yıla kıyasla daha az tehdit oluşturması da Güney Avrupa ülkelerine olası destek sunuyor. Almanya’nın Berenberg Bankası ekonomisti Holger Schmieding, “Tüketiciler, dayanıklı tüketim malı satın almaktan geri dursa da, Kovid yüzünden uzak kaldıktan sonra tekrar sahillerde tatil yapmaya istekli görünüyor” dedi.