Tüm gözlerden ırak halde Ay’a çarpan uzay çöpünün açtığı krater aranıyor

Uzayda 7 yıldır dolaşan kopmuş roket parçasının beklendiği üzere 4 Mart’ta Ay’a çarpmış olması gerektiği, ancak Ay’ın Dünya’ya bakmayan yüzüne düşmesinden ötürü çarpışmanın gözlemlenemediği belirtildi.

Uzay çöpünün saatte 5800 mil (9334 kilometre) hızla ilerleyişinin Ay’a çarpmayla sonuçlanmış ve 20 metre çapında krater açmış olması gerektiğini aktaran SciTechDaily web sitesi, “İnsan ya da teknolojik hiçbir gözlemci, yarattığı etkiyi izleyecek durumda değildi” dedi.

Ancak ABD Havacılık ve Uzay Kurumu’nun (NASA) Ay Yörünge Kaşifi (Lunar Reconnaissance Orbiter – LRO) isimli robotik uzay aracı, krateri bulmaya çalışacak. 2009’da uzaya gönderilen LRO için bunun haftalar, hatta aylar alabilecek bir iş olduğu kaydedildi.

The Wall Street Journal’a konuşan bir NASA Sözcüsü, “LRO, kameralarını, çarpma bölgesini belirlemeye çalışmak ve bu nesnenin etkisinden kaynaklanan Ay ortamındaki olası değişiklikleri belirlemek için kullanacak” diyerek ekledi: “Çarpma etkisinin yarattığı kraterin aranması haftalar, aylar sürebilecek zorlu bir görev.”

Ay Yörüngesi Keşif Kamerası adı verilen bir sistem dahil bir dizi bilimsel ekipmanla donatılan LRO, Ay yüzeyinin yüksek çözünürlüklü görüntülerini gönderiyor. Daha önce Apollo misyonları tarafından geride bırakılan teçhizatları görüntülediğinden, çarpma etki alanını ve uzay çöplüğünden geriye kalanları bulması bekleniyor.

Bu zahmetin sebebi ise insan yapımı bir nesnenin bir Güneş Sistemi gövdesine çarpması, genellikle tasarım gereğiyken, bu kez planlanmamış bir deney gibi gerçekleştiğinden. Dolayısıyla bilim insanları bundan ne öğrenebileceklerinin peşine düştü.

Merkür ve Dünya’nın uydusu Ay gibi gezegenlere baktığımızda, milyarlarca yıldır çarpmalarla hırpalanmış yüzeyler görüyoruz. Etki süreci ve arkasındaki fizik hakkında hala bilinmeyen çok şey var.

Ay’la ilgili pek çok çalışma yayımlayan, hatta “Ay’a bir roket çarpıyor – tesadüfi deney, uzaydaki çarpmaların fiziğine ışık tutacak” başlıklı makalesi bulunan Colorado Üniversitesi Astrofizik ve Gezegen Bilimleri Doçenti Paul Hayne, son gelişmeyle ilgili ‘darbe etkisi fiziğine dair daha derinden anlayış kazanılmasına ve bunun da Ay’ın çorak manzarasının ve ayrıca Dünya ile diğer gezegenler üzerindeki çarpma etkilerinin yorumlanmasına yardımcı olacağını’ söyledi.

12 metre uzunluğunda, 4500 kilo ağırlığındaki bir roketin parçası, Ay’a çarptığında, bir şok dalgasının nesnenin uzunluğunu kat edip arka ucu yok ederek her yöne metal döküntüler göndermesi gerekiyor. Zira NASA’nın Ay Krateri Gözlem ve Algılama Uydusu (LCROSS) misyonunun önceki gözlemleri bu yöndeydi.