Bu sene Rusya-Türkiye ticari ve ekonomik ilişkilerinde gözle görülür bir artış yaşandı. İkili ticaret neredeyse ikiye katlandı, geleneksel yönler aktif olarak geliştirilerek yeni yönlerin geliştirilmesi için temeller atıldı.
Rus-Türk İşadamları Birliği Başkanı Sabahattin Yavuz ile sona yaklaşmış olan bu yılda, Rusya-Türkiye ticaret ve ekonomik hayatına hangi olayların damga vurduğunu ve en çok hangi alanların geliştiğini konuştuk.
– Rusya ile Türkiye arasında 2022’de Sizce ikili ticari ve ekonomik ilişkiler açısından en göze çarpan gelişmeler hangileri?
– Rusya-Türkiye arasında yaşanan en önemli gelişmeler ikili ticaret hacmi, Rusya’daki bölge ve firmaların Türkiye’ye olan yoğun ilgisi, Turizmin pandemi öncesi sınırları zorlaması, Türkiye’nin doğalgaz dağıtım merkezi olması planı, Türk firmalarının Rusya’ya olan yatırımları ve faaliyetlerini arttırmaları olarak sıralayabiliriz. Bunları ayrı başlıklar olarak değerlendirmek gerekirse;
Bilindiği üzere iki ülke arasında 2012 yılında 33.3 milyar usd ticaret hacmi yakalanmış ve iki ülke lideri Erdoğan ve Putin 100 milyar dolar karşılıklı ticaret hacmini her görüşmelerinde dile getirmişlerdi. Bu hacim 2021 yılında 34.8 milyar dolara bu senenin ilk on ayında Ticaret Bakanlığı verilerine göre 56 milyar usd’yi yakalamış bulunmakta. Bu rakamın 6 milyar 881 milyon dolarını Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı, 49 milyar 671 milyon dolarını ise Türkiye’nin Rusya’dan ithalatı oluşturduğunu görmekteyiz.
Ayrıca 2021 de Türkiye’de açılan Rus firma sayısı 177 iken, sayı bu sene 4 katın üstünde 800’ü geçmiş durumda.
Bunlara ek olarak, Rusya Turizm Endüstrisi Birliği Başkan Yardımcısı Dmitriy Gorin, bu sene 5 milyon Rus turistin sene sonuna kadar Türkiye’yi ziyaret edeceğini, bu rakamın önümüzdeki sene 7 milyon olacağını hususunda görüş belirtti.
Rusya’nın başta Tataristan, Moskova, Moskova Bölgesi, Başkurtistan, Ulyanovsk olmak üzere, Kaluga, Murmansk, Perm, Lipetsk, Samara, Leningrad, Karelya gibi onlarca bölgesi Türkiye ile ikili ticari ekonomik ilişkileri artırmak için faaliyetlerini yoğunlaştırdı. Bu bölgelerin Türkiye’ye iş gezileri düzenlemesi ilişkileri üst seviyelere çekmekte.
Bunlarla birlikte, Rus doğalgaz kurumu Gazprom Başkanı Aleksey Miller, “Şimdi Türkiye ile bu ülkede bir gaz dağıtım merkezi projesi üzerinde çalışmaya başladık. Bu karar iki devletin liderleri düzeyinde alındı ve biz şimdiden pratik uygulamasına başladık” dedi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ekim ayı ortasında Türkiye’de bir gaz merkezinin inşa edileceğini duyurmuştu. Aralık ayı başlarında, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, ülkede bir gaz merkezinin inşasına hazırlanmak için çalışmaların sürdüğünü vurgulamıştı.
En son olarak, yaptırımlar sonucu Rusya’dan ayrılan firmaların, Türk yatırımcılar tarafından satın alımları, mevcut yatırımlarını artırarak kapasite arttırımına gitmeleri ve Türkiye’den birçok firmanın ihtiyaç duyulan sektörlerde faaliyetlerini artırmaları, re-trade kapasitesinin artması ilk göze çarpan gelişmeler.
– Bu sene hangi alanlarda kayda değer adımlar atıldı?
– Bu sene bize göre en önemli adım Türkiye’nin, ABD ve AB nin Rusya’ya uyguladığı ve sayısının 10 bine dayandığı ambargolara katılmaması olarak değerlendirebiliriz. Bunun neticesinde iki ülke liderinin karşılıklı pozitif adımlar atması, ikili ilişkilere de ivme kazandırmakta. Rusya Devlet Başkanı Putin’in Türkiye’yi gaz dağıtım merkezi olarak düşündüğünü belirtmesi, karşılıklı yatırımların artması, doğrudan Türk yatırımlarının Rusya’da 20 milyar usd’ye ve istihdamın 150 bine ulaşması bu karşılıklı iradenin neticesi. Rusya Başbakan Yardımcısı Viktoriya Abramçenko, bu sene ilk defa bir ülkeye ruble ile tahıl satışı gerçekleştirdiklerini ve bu ülkenin Türkiye olduğunu belirtmesi Ruble-TL ticareti açısından değerli bir gelişme. RTİB üyesi firmalarımız Efes, Beko’nun yeni alımlar yapması, Vitra, Hayat Kimya ve Wintech’in yeni yatırım planlarını devreye sokması. Sanica firmamızın Başkortostan’da yatırım yapması, Tataristan Cumhurbaşkanı Minnihanov’un RTİB üyemiz olan Coşkunöz ile büyük bir projeye imza atma planı, inşaat firmalarımız Rönesans, Antyapı, Esta ve Monotek’in başarılı projelere imza atmaları, Türk Mobilya ihracatının geçen seneye göre %88 artması, Colin’s tarafından Loft markasının getirilmesi, Flo’nun Reebok’ı alması, tekstilde önemli Türk firmalarının mağazalar açması ve bunun yanında Rusya’da faaliyet gösteren retail firmalarımızın sayısını artırması olarak değerlendirebiliriz.
– Bu sene ikili ticareti arttıracak ne gibi projeler devreye sokuldu?
– Gerek Rus gerekse Türkiye tarafında ikili ticaret hacmini arttırmaya ve önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik birçok toplantılar yapılmakta.
Tabi bunların bugünden yarına sonuçlanmasını beklememiz hata olur ama bizim tahminimiz olabilecek en kısa zamanda devreye girecekleri yönünde.
Bu engeller kalkınca ticaret hacmi ve ilişkilerin daha hızlı yol alacağı kuşkusuz. RTİB olarak Türkiye-Rusya arasında Serbest Ticaret Anlaşmasının bir an önce imzalanmasını yıllardır dile getiriyoruz. Bu anlaşma gümrük ve bürokratik işlemleri daha da hızlandıracağı için karşılıklı ticaret hacmini üst seviyelere çekecektir. Rusya Devlet Başkanı Putin, enerji hususunda Türkiye’nin yeni bir enerji merkezi olarak düşündüğünü belirtmesi, ro-ro taşımacılığı hacminin artırılması, oto ve makina yedek parçaları başta olmak üzere Rus şirketlerinin tedariklerini Türkiye üzerinden sağlaması, Türkiye’nin hava sahasını kapatmamasıyla Rusya’nın Avrupa ile bağlantısını sağlayan bir merkez durumuna gelmesi, yaş sebze meyve kapasitesinin arttırılması. Türkiye ile Rusya arasında 1988 yıllında Sovyetler Birliği döneminde imzalanan kara taşımacılığı anlaşmasının yenilenmesi, anlaşmayla Gürcistan hattının önem kazanması, iki ülke arasında kotasız ve elektronik geçişler de sağlanacağı için kara yolu üzerinden yürütülen ticaret hacminin artması. Moskova Borsasının 2023’te Türkiye endekslerinde vadeli işlemlere başlayacak olması ve TL’ye talebin geçen seneye göre 17 kat artması gibi konuları karşılıklı ticareti arttıran projeler olarak görebiliriz.
– RTİB’in bu seneki faaliyetlerden seçmek gerekirse, Sizce en önemlileri hangileri?
– RTİB olarak bu sene çok yoğun bir yıl geçirdik. Faaliyetlerimizi iki ülke ilişkilerini geliştirme mottosu ile yaptığımız için herbirini ayrı ayrı önemsiyoruz. 25 yıldır Rusya’da faaliyet gösterdiğimiz için Türk yatırımcılar RTİB’i Rusya’da ikinci adresi ve evi olarak görüyorlar bu bağlamda faaliyetlerimizin ve davet edilen etkinliklerinde sayısı da haliyle çok oluyor. RTİB olarak deyim yerindeyse Rusya’nın kuzeyinden güneyine, doğusundan batısına fayda ve zaman bulduğumuz toplantılara bazen bizler bazen de RTİB Yönetim Kurulu arkadaşlarımızın ve üyelerimizin de katılımıyla iki ülke ilişkilerine katkı sağlıyoruz.
Rusya Devlet Başkanı Putin’in de çok önemsediği ve bizzat katıldığı, kuzeydeki St.Petersburg SPİEF forumuna bizzat katılıp Sayın Novak başta olmak üzere Bakan, Vali ve birçok üst düzey bürokratla görüşmekten, en doğusundaki Vladivostok Doğu Ekonomi Formu öncesi Valilikle toplantı ve temsilcimizin forumda yer almasına, Tataristan, Ulyanovsk, Kaluga, Başkortostan, Moskova ve Moskova Bölgesi ve diğer birçok bölgenin Vali ve Yetkilileri ile gerek yüzyüze gerekse online toplantılar yapmasına kadar yüzlerce faaliyet sayabiliriz. Bu sene Rusya-Türkiye ticari ve ekonomik ilişkilerinde gözle görülür bir artış yaşandı. İkili ticaret neredeyse ikiye katlandı, geleneksel yönler aktif olarak geliştirilerek yeni yönlerin geliştirilmesi için temeller atıldı.
