Öncelikle belirtelim, sınırlandırılmamış alkol kullanımı sağlığa zararlıdır. Daha önce buradaki yazımızda alkol kullanımınızı nasıl kontrol …
Öncelikle belirtelim, sınırlandırılmamış alkol kullanımı sağlığa zararlıdır. Daha önce buradaki yazımızda alkol kullanımınızı nasıl kontrol altına alabileceğinizden bahsetmiştik. Dünya çapında tanınan ve her iki milletin de kültüründe önemli bir yere sahip olan Türk rakısı ile Yunan uzosu, pek çok yönden birbirine benzer. Ancak rakı ve uzo arasında benzerlikler olduğu kadar farklılıklar da vardır.
Aslında rakı ve uzo, türünün tek örnekleri değil. Tarih boyunca coğrafyamızda pek çok toplum damıtılmış içki yapmış ve bunları farklı aromalarla servis etmiştir. Rakı ve uzoyu benzersiz yapan ise kendilerine ait bir sofra kültürü oluşturmuş olmalarıdır. Üstelik ikisinin de epey eski bir hikayesi var. Gelin rakı nedir, uzo nedir biraz daha yakından inceleyelim ve iki milli içki arasındaki farkları görelim.
Öncelikle Türk rakısını tanıyalım:
Ülkemizin milli alkollü içkisi olan rakı, adını Arapça damıtılmış, terlemiş anlamına gelen arak kelimesinden almıştır. Rakı; üzüm suyunun etil alkol mayası ile fermante edilmesi sonrası içine anason tohumu atılması ve bakır imbiklerle uzun süre damıtılması sonucu elde edilen Türklere has bir alkollü içkidir.
Rakının tarihi:
Osmanlı tarihinde rakı ya da arak olarak da anılan bu içkinin ilk resmi kayıtlarına 1520 tarihinde rastlıyoruz. Osmanlı Vergi Nizamnamesi’ndeki bu kayda göre Trabzon’da rakı üretilmiş ve başka şehirlere sevk edilmiştir. Sonraki yıllarda Rumeli’de yaşayan gayrimüslimlerin aktif bir şekilde rakı ürettikleri ve 19. yüzyılda bu kişilerin açtığı meyhanelerin epey popüler olduğu biliniyor.
Arak, arakı,arıka gibi kelimeler 11. yüzyıldan itibaren Arap dünyasında kullanılmaya başlamıştır. 17. yüzyılda Evliya Çelebi’nin arakçı esnafından bahsettiği biliniyor. İkinci Abdülhamit’in Başmabeyincisi olan Sarıcazade Ragıp Paşa, Umurca Rakı Fabrikası’nın kurucusudur. O dönem piyasada pek çok farklı rakı markası vardı. Bazıları anasonsuz ya da sakız aromalıydı.
Farklarından biri içiliş şekli: Rakı nasıl içiliyor?
Rakıda bulunan anason esansı, 7 derecenin altına düştüğü zaman kristalleşir. Bu nedenle direkt olarak buz atılmaması önerilir. Üstüne soğuk su eklenerek beyaz renge dönüşünce içilir. Yanında su ile içilir. Rakı yanında genel olarak soğuk mezeler tercih edilir. Osmanlı döneminde rakı, küçük bardaklarda sek olarak ve üstüne bir yudum su alınarak içilmiştir.
Yunan uzosunu tanıyalım:
Yunan uzosunun adı, İtalyanca kullanmak anlamına gelen uso kelimesinden gelmektedir. Uzo: farklı meyve sularının etil alkolle karıştırılması, anason eklenmesi, farklı baharat aromaları eklenmesi ve son olarak imbiklerde damıtılması sonucu elde edilen alkollü bir içkidir. Yunanistan ve Kıbrıs’a özeldir.
Uzonun tarihi:
Uzonun isimlendirilmesi, Yunanlıların Osmanlı tebaası olduğu döneme dayanıyor. Yunanlılar tarafından üretilen bu içki, tahta sandıklarla Avrupa’ya gönderilirken üzerine uso Masslia yani Marsilya’da kullanılmak üzere ibaresi yazılırmış. Rivayete göre Yunan bir doktor bu içkiyi içip, biraz da çakır olunca uso Masslia diye bağırarak keyiflenmiş ve içki bu adı almıştır.
Yunanistan devletinin kurulması sonrası 1856 yılında ülkenin ilk uzo fabrikası açılmıştır. Üretim merkezi daha sonra Midilli Adası’na taşınmıştır. Yunan uzosu üreten onlarca farklı marka ve yüzlerce farklı uzo çeşidi vardır. Uzo, 2006 yılında Yunanistan tarafından milli içki olarak ilan edilmiştir.
Uzo nasıl içiliyor?
Uzo da anasonlu olduğu için buz atılmaması önerilir. Bazen soğuk su ile servis edilse de zaten tatlı ve aromalı bir içki olduğu için çoğu zaman sek içilir. Yanında meze ile içilir. Kıbrıs’ta bazı otellerin uzolu kokteyl yaptıkları biliniyor.
Rakı ile uzo arasındaki farklar:
Rakı ile uzo arasındaki en temel farkın aroma olduğunu söylemek mümkün. Rakıda aroma yoktur, yalnızca anason esansı vardır. Uzo ise tarçın, rezene ve kişniş gibi pek çok farklı baharat kullanılarak aromalandırılır. Bu nedenle uzo çok daha tatlı ve kolay içimli bir içkiyken rakı serttir.
Osmanlı döneminde rakı, küçük bardaklarda sek olarak içilse de günümüzde yaygın olarak soğuk su ile karıştırılarak içilir. Uzo, bazen sulu içilir ancak zaten tatlı bir içki olduğu için seyreltilmesi gerekmez. Rakı ve uzo bardakları birbirine benzer ancak uzo bardağı rakıya göre biraz daha küçüktür.
Bonus: Rakıya neden aslan sütü deniyor?
Anastapoulos isimli kardeşler, İzmir’de popüler bir meyhane işletiyorlardı. Bornova Caddesi’nde bulunan bu meyhaneye gelen eski tip rakı fıçılarının üzerinde ailenin amblemi olan bir aslan figürü vardı. Bunu gören İzmirliler arasında rakı o zamandan beri aslan sütü olarak anılmaya başlamış ve oradan tüm ülkeye yayılmıştır.
Her iki milletin de kültüründe önemli bir yere sahip olan Türk rakısı ve Yunan uzosunu tanıyarak aralarındaki farkları gördük. Yaşadığımız coğrafyada farklı olarak görsek de aslında baktığımız zaman komşularımızla epey benzerliklerimiz var.
