Erken doğan, özellikle de çok erken doğan prematüre bebekler, genellikle karmaşık tıbbi problemlere sahiptir. Karşılaşılan tıbbi sorun ve …
Erken doğan, özellikle de çok erken doğan prematüre bebekler, genellikle karmaşık tıbbi problemlere sahiptir. Karşılaşılan tıbbi sorun ve komplikasyonlar bebekten bebeğe değişkenlik gösterir. Ancak bebek ne kadar erken doğarsa, komplikasyon riski de o kadar yüksektir. Peki, Prematüre ne demek? Prematüre bebek nedir? Prematüre bebeklerde görülen özellikler nelerdir? İşte detaylar haberimizde…
PREMATÜRE NEDİR?
“Prematüre ne demek?” sorusunu kısaca 37. haftadan daha kısa süren bir gebelikten sonra doğmuş yenidoğan bebekler için kullanılan bir terim demek doğru olur.
PREMATÜRE BEBEK NEDİR?
Prematüre bebek, 37. gebelik haftasını tamamlamadan yani beklenen doğum tarihinden 3 haftayı aşkın süre önce dünyaya gelen yenidoğanlar için kullanılan bir terimdir. Doğum zamanı bir bebeğin ne kadar erken doğduğuna bağlı olarak sınıflandırılabilir;
Geç preterm doğum: 34 ila 36 haftalararasında süren gebelikten sonra gerçekleşen doğum. Bu haftalarda erken olarak doğan yenidoğanlara sınırda prematüre bebek adı verilir. Prematüre doğumların çoğu geç preterm olarak gerçekleşir.
Orta preterm doğum: Doğum 32 ila 34. gebelik haftaları arasında gerçekleşir. Bu haftalarda doğan bebeklere orta derece prematüre bebek denir.
Erken preterm doğum: 32 haftadan daha kısa süren bir gebelikten sonra doğum gerçekleşir. 24 ila 31. gebelik haftalarında doğan prematüre bebeklere ileri derecede prematüre bebek denir. Bu bebeklerde sağlık sorunları görülme riski çok yüksektir.
PREMATÜRE BEBEKLERDE GÖRÜLEN ÖZELLİKLER NELERDİR?
Prematüre doğan bebeklerde görülen özellikler oldukça değişkendir. Bazı bebeklerde çok hafif sorunlar görülürken diğerlerinde daha belirgin sağlık problemleri söz konusu olabilir. Erken doğan bebeklerde görülebilen bazı özellikler şunları içerebilir:
Vücudun küçük olmasına karşın orantısız bir şekilde büyük baş
Zamanında doğan bebeklere göre daha az yağ depolanması nedeniyle yuvarlak olmayan keskin görünümlü vücut hatları
Tüm vücudu kaplayan ve lanugo adı verilen ince sarı tüyler
Düşük vücut ısısı. Özellikle doğumdan hemen sonra depolanan yağ eksikliği nedeniyle doğum odasında tespit edilebilir.
Nefes darlığı ya da solunum güçlüğü
Emme ve yutma reflekslerinde yetersizlik
Prematüre doğan bebekler, özel bir bakım ünitesinde tutulur ve daha uzun süre hastanede kalmaları gerekir. Prematüre yenidoğan ne kadar bakım gerektirdiğine bağlı olarak yenidoğan yoğun bakım ünitesine ya da farklı birimlere kabul edilerek takip edilebilir. Erken doğmuş bebeklerin bakımı konusunda eğitim almış doktorlar ve uzman bir sağlık ekibi, prematüre bebeğin bakımı konusunda yardımcı olur.
Prematüre bebekler doğumdan hemen sonra ekstra beslenme ve desteğe ihtiyaç duyabilir. Sağlık ekibi, bebeğin neye ihtiyaç duyduğunu belirleyerek bakım planı konusunda ebeveynlere rehberlik eder.
PREMATÜRE DOĞUM İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Prematüre doğumun spesifik nedeni genellikle açık değildir. Bununla birlikte, erken doğuma neden olduğu bilinen bazı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörleri arasında şunlar sayılabilir;
Daha önce prematüre doğum yapmış olmak
İkiz, üçüz gibi çoğul gebelikler
Gebelikler arasında altı aydan kısa süre bulunması
İn vitro fertilizasyon yoluyla gebe kalma
Rahim, serviks veya plasenta ile ilgili anomali ya da sorunların varlığı. Örneğin servikal yetmezlik öyküsü
Sigara içmek veya uyuşturucu madde kullanmak
Bazı enfeksiyonlar. Özellikle amniyotik sıvı ve alt genital sistem enfeksiyonları
Yüksek tansiyon ve diyabet gibi bazı kronik durumlar
Hamilelikten önce çok zayıf veya fazla kilolu olmak
Daha önce rahim ağzı ameliyatı geçirilmiş olmak
Sevilen birinin ölümü veya aile içi şiddet gibi stresli yaşam olayları
Birden çok düşük yapmış olmak
Fiziksel yaralanma veya travma
Bilinmeyen nedenlerden dolayı, siyah ırka sahip kadınların prematüre doğum yapma olasılığı diğer ırkların kadınlarına oranla daha fazladır. Fakat erken doğum her kadında görülebilir. Hatta prematüre doğum yapan birçok kadında bilinen herhangi bir risk faktörü yoktur.
PREMATÜRE DOĞUMDAN KORUNMA YOLLARI NELERDİR?
Preterm doğumun kesin nedeni genellikle bilinmemekle birlikte, riski azaltmak için yapılabilecek bazı şeyler vardır. Özellikle prematüre doğum için risk grubunda olan gebelerde bu önlemler daha önemlidir. Yapılabilecek uygulamalar şunları içerebilir;
Progesteron takviyeleri: Erken doğum öyküsü, kısa rahim ağzı (serviks) veya her iki faktörü olan kadınlara progesteron takviyesi yapılarak erken doğum riski azaltılabilir.
Servikal serklaj. Özellikle erken doğum açısından artmış riski bulunan kadınlarda serviks yani rahim ağzı uzunluğu transvajinal ultrason yardımıyla ölçülerek erken doğum olasılığı öngörülebilir. Rahim ağzı kısa olan kadınlarda risk artmıştır. Servikal serklaj, serviks kısalığı bulunan ya da erken doğumla sonuçlanan servikal yetmezlik öyküsü bulunan gebelere uygulanan cerrahi bir işlemdir. Bu prosedür sırasında rahim ağzı, ekstra destek sağlayabilecek güçlü dikişlerle kapatılır. Atılan dikişler doğum zamanı geldiğinde çıkarılır.
PREMATÜRE BEBEKLERDE GÖRÜLEBİLEN KOMPLİKASYONLAR NELERDİR?
Her prematüre bebekte komplikasyon görülmez. Fakat çok erken doğumlar bebekte çeşitli kısa ve uzun vadeli sağlık sorunlarına neden olabilir. Genellikle, bebek ne kadar erken doğarsa, komplikasyon riski o oranda artar. Sağlık sorunlarının gelişiminde doğum ağırlığı da önemli bir rol oynar. Bazı problemler doğumda açıkça görülebilirken, diğerleri daha sonraki dönemlerde ortaya çıkar. Prematüre bebeklerde ilk haftalarda görülebilen komplikasyonlar şunları içerebilir;
Solunum problemleri
Kalp sorunları
Beyin kanaması
Vücut ısısı kontrolünde sorunlar
Sindirim sistemi sorunları
Kansızlık ve sarılık. Erken doğan bebekler, anemi ve yenidoğan sarılığı gibi kan hücreleriyle ilişkili sorunlar için risk altındadır.
Kan şekeri düşüklüğü
Bağışıklık sisteminde zayıflık ve enfeksiyonlara yatkınlık
Prematüre doğum uzun vadede aşağıdaki komplikasyonlara yol açabilir:
Serebral palsi
Öğrenme güçlüğü
Görme problemleri
İşitme ile ilgili sorunlar
Diş problemleri. Prematüre bebeklerde dişlerin geç çıkması, dişlerde renk değişikliği ve yanlış hizalanma gibi sorular sıktır.
Psikolojik ve davranışsal sorunlar
Kronik sağlık sorunları. Prematüre bebeklerde astım, enfeksiyonlar ya da beslenme problemleri gibi kronik sağlık sorunları daha sıktır.
PREMATÜRE BEBEKLERE UYGULANAN TESTLER
Prematüre bebekler yenidoğan yoğun bakım ünitesinde gözlem altına alındıktan sonra bazı değerleri takip edilir ve çeşitli tanı testleri yapılabilir. Bazı test ve takipler rutin olarak tüm prematüre bebeklere uygulanırken, diğerleri sadece sağlık personelinin belirli bir komplikasyondan şüphelenmesi durumunda yapılır. Prematüre bebeklerde yapılabilecek olası takip ve testler şunları içerebilir:
Solunum ve kalp hızı monitorizasyonu. Prematüre bebeklerin solunum ve kalp hızları sürekli olarak izlenir. Sıklıkla kan basıncı ölçümleri de yapılır.
Alınan ve çıkarılan sıvı takibi. Yoğun bakım sağlık ekibi, bebeğin besleme ve damar yoluyla verilenler dahil ne kadar sıvı aldığını ve ıslak veya kirli bezlerden ne kadar sıvı kaybettiğini dikkatlice izler.
Kan testleri. Bebeğin kanındaki kalsiyum, glukoz, bilirubin düzeyleri gibi çok sayıda kritik maddeyi izlemek için kan testleri yapılır. Kırmızı kan hücresi sayısını ölçmek, enfeksiyon için değerlendirme yapmak için de kan örneği analizi gerekebilir.
Ekokardiyografi. Ekokardiyografi, bebeğin kalp fonksiyonuyla ilgili problemleri kontrol etmek için yapılan bir kalp ultrasonudur. Ekokardiyografide ekran monitöründe kalbe ait hareketli görüntüler elde etmek için ses dalgaları kullanılır.
Ultrason taraması. Beyinde kanama veya sıvı birikmesi olup olmadığını kontrol etmek veya karaciğer veya böbreklerdeki olası problemleri incelemek için ultrason taramaları yapılabilir.
Göz muayenesi. Bir göz doktoru, retinadaki problemleri kontrol etmek için göz muayenesi yapar.
Bebekte herhangi bir komplikasyon gelişirse, başka özel testlerin yapılması gerekebilir.
