Olimpiyat Oyunlarının Antik Yunan dönemine kadar uzanan tarihçesini az çok hepimiz biliyoruz. Ancak bir de en az Olimpiyatlar kadar geniş çapta …
Olimpiyat Oyunlarının Antik Yunan dönemine kadar uzanan tarihçesini az çok hepimiz biliyoruz. Ancak bir de en az Olimpiyatlar kadar geniş çapta düzenlenen ve dünyanın dört bir noktasından sporcuların katıldığı bir organizasyon daha var, Paralimpik Oyunları. Paralimpik Oyunları her iki yılda bir yaz ve kış oyunları olarak iki farklı türde yapılıyor ve bu oyunlarda engelli sporcular pek çok farklı türdeki spor dalında mücadele ediyor.
Dünyanın en büyük spor organizasyonlarından biri olarak kabul edilen Paralimpik Oyunları, son yıllarda Olimpiyat Oyunları ile entegre olarak düzenleniyor ve Olimpiyatlardan hemen sonra aynı ülkede yapılıyor. Engelli kişilerin topluma kazandırılması için İkinci Dünya Savaşı sonrası başlatılan küçük bir organizasyonun bugüne gelme hikayesi ise takdire şayan. Gelin Paralimpik Oyunlarının tarihine biraz daha yakından bakalım.
Paralimpik Oyunları nedir?
Paralimpik Oyunları, farklı engellere sahip sporcuların katıldığı uluslararası bir spor etkinliğidir. Paralimpik Yaz Oyunları ve Paralimpik Kış Oyunları olmak üzere iki farklı türde yapılan organizasyon, her iki yılda bir düzenlenir. Paralympic kelimesi; İngilizce engelli anlamına gelen paralyzed ve olympic sözcüklerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur.
İngilizce Engelli Olimpiyatları anlamına gelse de Yunanca para kelimesinin yan anlamına sahip olduğunu düşünürsek Paralimpik Oyunları aslında bildiğimiz Olimpiyat Oyunlarının bir yan organizasyonu gibidir. Paralimpik Oyunları International Paralympic Committee, kısaca IPC, Türkçesi ile Uluslararası Paralimpik Komitesi tarafından düzenlenir. 2001 yılında IPC ile Uluslararası Olimpiyat Komitesi arasında yapılan anlaşma sonrası Paralimpik Oyunları ve Olimpiyat Oyunları entegre iki organizasyon haline gelmiştir.
Paralimpik Oyunları ilk defa nerede yapıldı?
Yıl 1948. İkinci Dünya Savaşı yeni bitmiş ve dünya, bu kanlı savaşın bitmesini neşe içinde kutlamaktadır. Ancak herkes kutlama yapmaz. Sayısız kişinin hayatını kaybettiği bu kanlı savaşta sayısız kişi de savaş yaraları sonucu engelli olmuş ve ülkesine gazi olarak dönmüştür. Maalesef o dönem bu kişiler hem savaş travması ile mücadele ediyor hem de toplumun engellileri görmezden gelen insanlık dışı tavırlarıyla yüzleşmek zorunda kalıyorlardı.
İngiltere’de omurilik yaralanmalarını rehabilite eden bir merkezin sahibi olan Ludwig Guttmann, bu insanların ihmal edilmesine karşı çıktı ve onları yeniden topluma kazandıracak bir etkinlik planladı. Spor yapmanın engelli kişilerin rehabilitasyonu üzerindeki olumlu etkisini bilen Guttmann, bir spor müsabakası düzenledi.
1948 yılında yapılan Londra Olimpiyat Oyunları ile aynı günde Uluslararası Tekerlekli Sandalye Oyunları adı verilen bir yarışma düzenlendi. Çoğu gazileren oluşan ve aralarında kadınların da olduğu 16 tekerlekli sandalyeli sporcu arasında bir okçuluk müsabakası yapıldı. Tarihteki ilk Paralimpik Oyunları bu şekilde gerçekleşmiş oldu.
Paralimpik Oyunları uluslararası hale geliyor:
Engelli sporcular belki resmi spor organizasyonlarına katılamıyorlardı ancak 1888 yılında Berlin’de duyma engelli sporcular tarafından kurulan bir kulüpten itibaren aslında engelli kişiler her zaman sporun içindeydi. Ludwig Guttmann tarafından başlatılan etkinlik, bu nedenle her yıl daha fazla katılımcı ile giderek büyüdü.
Cirit atma sporunun da eklenmesiyle adı Stoke Mandeville Games olan bu oyunlar, 1952 yılında Hollanda ile yapılan görüşmeler sonucu uluslararası bir organizasyon haline geldi. 1960 yılında bu organizasyonun adı resmen Paralimpik Oyunları oldu. Aynı yıl düzenlenen etkinliğe 23 farklı ülkeden 400’den fazla engelli sporcu katıldı.
Paralimpik Oyunları adını alan organizasyon artık yalnızca birkaç basit spor dalından oluşmuyordu. Olimpiyat Oyunlarından hemen sonra Roma Olimpiyat Stadı’nda yapılan Paralimpik Oyunlarında okçuluk, basketbol, yüzme, eskrim, cirit, atış, sopa atma, yüzme, masa tenisi, pentatlon ve bilardo gibi pek çok farklı spor dalında mücadele edildi.
Paralimpik Oyunları hızla büyüyor:
Paralimpik Oyunları kısa sürede dünyanın dört bir tarafından adını duyurmayı başardı. 1976 yılında Toronto’da düzenlenen organizasyona 40 farklı ülkeden 1500’den fazla engelli sporcu katıldı ve 13 farklı spor dalında mücadele edildi. Aynı yıl İsveç’te Paralimpik Kış Oyunları düzenlendi.
1988 yılında Seul’de düzenlenen Paralimpik Oyunlarına kadar bu organizasyon, Olimpiyat Oyunları ile aynı tesisleri kullandı. 1996 yılına geldiğimizde o yıl düzenlenen Paralimpik Oyunları, Dünyanın En Büyük İkinci Spor Etkinliği adı ile tartışılmaz bir başarı kazandı. Artık yalnızca omurilik yaralanmaları sonucu engelli olan kişilere değil, dünyanın dört bir tarafındaki engelli sporculara hitap ediyordu.
Paralimpik Oyunları ile Olimpiyat Oyunları entegre organizasyonlar haline geliyor:
Paralimpik Oyunları ile Olimpiyat Oyunları arasında ilk günden beri tartışılmaz bir ilişki vardı. Bu ilişki 2001 yılında resmiyete döküldü. International Paralympic Committee, kısaca IPC, Türkçesi ile Uluslararası Paralimpik Komitesi ve International Olympic Committee, kısaca IOC, Türkçesi ile Uluslararası Olimpiyat Komitesi arasında yapılan anlaşma ile Olimpiyat Oyunlarına ev sahipliği yapan ülkede Paralimpik Oyunlarının da yapılması garanti altına alındı.
Yapılan bu anlaşma sonrası artık resmen Olimpiyat Oyunları ile aynı seviyede olduğu kabul edilen Paralimpik Oyunlarına maddi ve manevi destek hızla arttı. Pandemi nedeniyle bir yıl ertelendiği için 2021 yılında Tokyo’da yapılan 2020 Paralimpik Yaz Oyunlarına 4400’den fazla engelli sporcu katıldı.
Paralimpik Oyunları sınıflandırması nasıl yapılıyor?
Paralimpik Oyunlarına katılan engelli sporcuların her bir kendi branşlarında gerçek birer usta olsalar da doğal bir durum olarak her birinin engellilik düzeyi farklı. Bu durum, en az engele sahip olanın her zaman kazanacağı algısını yaratabilir. Ancak Paralimpik Oyunlarını düzenleyen Uluslararası Paralimpik Komitesi’nin bu konuda son derece hassas bir sınıflandırma sistemi bulunuyor.
Uluslararası Paralimpik Komitesi tarafından uygulanan sınıflandırma sistemi kapsamında her sporcu, engel düzeyine uygun bir kategoride yer alıyor. Çünkü söz konusu sporcular artık dünya çapında profesyoneller oldukları için iş şansa bırakılamaz. Sporcunun engeli ile performans gösterme becerisi üzerinden hassas bir değerlendirme yapılarak bu sorunun üstesinden geliniyor.
Paralimpik Oyunları’nda hangi spor dalları yer alıyor?
Bugün artık dünyanın en büyük spor organizasyonlarından biri olan engelli sporcuların yarıştığı Paralimpik Oyunları nedir sorusu üzerinden bu uluslararası etkinliğin tarihçesinden bahsettik. Paralimpik Oyunları hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
