Misafire yemek ikram edilmemesinden sömürgeciliğe: #İsveçgate nasıl başladı ve nerelere vardı?

Her şey, Ask Reddit’te bir kullanıcının “Misafire gittiğiniz evde onların kültürü ya da dini yüzünden başınıza gelen en tuhaf şey nedir” sorusunu yöneltmesiyle başladı. Gelen yanıtlar içinden “İsveçli arkadaşımın evine gitmiştim. Biz onun odasında oyun oynarken, annesi ‘yemek hazır’ diye bağırdı ve buraya dikkat, bana onlar yemek yerken odada kalmam söylendi” beyanı büyük ilgi çekti. Bazıları, İsveç’te benzer deneyimler yaşadıkları yorumunu yaptı.

‘İspanya’da olsa polis çağrılır’

Bunların ekran görüntüleri, sosyal medya geneline yayılarak şok etkisi yarattı. Biri “Bir İtalyan olarak asla böyle bir şey yapamam” derken, bir diğeri “İspanya’da böyle bir şey olsa polis çağrılır” diye çıtayı yükseltti, bir başkası “ABD’nin güneyindenim, misafiri patlayınca kadar doyurmamak düşünülemez bile” diyerek katıldı.

‘Akdeniz’de yemek ikramı garanti’

Tartışma Twitter’a sıçrayınca, retweet, alıntı tweet, tweet ve beğeniler sel oldu. Bu arada Loverof Geography isimli Instagram kullanıcısı, Avrupa’da eve gelen misafire yemek ikram etme düzeyini ülkeleri renkleyerek gösteren bir harita yayımladı. Haritadan İsveç, Norveç, Danimarka’da misafirlikte yemek beklememek gerektiği, İspanya, İtalya ve Yunanistan’da misafirlikte yemek yemenin neredeyse garanti olduğu sonucu çıktı.

#Swedengate şemsiyesi altında büyüyen tartışma yemek masasının dışına taşıp emperyalizm, sömürgecilik ve ırkçılık meselelerine uzandı.

‘İsveç yargılanıyor’

Bir kullanıcı “Sonunda İsveç yargılanıyor. Çağdaş ırkçılığı, kölelik ve imparatorluktaki tarihi rolüyle ilgili eleştirilerden uzun süre kaçınan İskandinav ulusunun sorunları #Swedengate aracılığıyla zaman çizelgesine vuruyor” dedi. Diğerleri, eski İsveç Kültür bakanı Lena Adelsohn Liljeroth’un çıplak siyah kadın şeklinde bir pastayı keserken fotoğrafının çekilmesinin ardından istifa çağrılarıyla karşılaştığına dair 2012 tarihli BBC News haberini gündeme taşıdı.

İsveç’te ırkçılığa uğrama suçlamaları sökün ederken, bazıları, ‘yabancı kökenli isimli’ erkeklerin geleneksel İsveç isimlilere göre iş bulma olasılığının çok düşük olduğunu gösteren Stockholm Üniversitesi’nin araştırmasına atıfta bulundu.

‘Sami halkına çektirdikleri’

Kimisi, İsveç’in 12. yüzyılda gözünü diktiği ,17. yüzyılda topraklarını ele geçirdiği ve 1970’lere dek zorla kısırlaştırma, şiddet ve cinayete maruz bıraktığı yerli Sami halkını gündeme getirdi.

Biri, “Yerli halkın bulunduğu ve azınlık konumunda olduğu herhangi bir beyaz ülkede beyaz çoğunluk çöptür. Kuralları ben koymuyorum, bu bir kalıp” dedi.

Sami halkının uzun yıllar süren çabaları sonucu, 2021’de İsveç dahil Kuzey Avrupa ülkeleri yerli halkın uğradığı adaletsizlikleri araştırmak üzere Sami Uzlaşma Komisyonu kurmuştu.

‘Gözünüze dizinize dursun’

Tartışmaya İsveç’ten yana katılanlar da oldu.

‘İsveç’in diğer ülkelere kişi başına en fazla bağış yapan ülke olduğunu, son 10 yılda büyük göçe uğradığını ve gelenlere sosyal yardım sağladığını, göçmenlerin ömür boyu İsveç’te çalışmış gibi emekli maaşı elde ettiğini’ hatırlatan bir kullanıcı “Ama hayır, biz ırkçı olmalıyız” diye sitem etti.

‘İsveç’te göçmenler dahil herkesin yemeği, evi var’

Bir diğeri daha sert çıktı: “Gelirimizin yaklaşık yüzde 70’ini vergi olarak ödüyoruz. Bu sayede bu ülkede insanların başının üstünde çatı, sofrasında yemek var. Buna Amerika, Rusya, Türkiye ve benzerlerinin yarattığı tüm savaş mağdurları dahil. Ve şimdi siz size yemek pişirmiyoruz diye İsveç ile dalga geçiyorsunuz.”

İsveçlilere misafirliğe gittiğinde evlerinde şahane yemeklerle tıka basa doyurulduklarını paylaşanlar da çıktı.

‘Ailelerinin akşam yemeği planlarını bozmamak için misafirlere servis yapılmıyor’

The Independent’ın “İsveçgate nedir” kılavuzuna göre İsveçlilerin eve gelen misafire yemek vermemesi, internettekilerin çoğunluğunu şoke etse de, aslında İsveç genelinde bir norm. Kural olarak İsveçliler, ailelerinin akşam yemeği planlarını bozmamak için misafirlere (özellikle evlerine oynamaya gelen diğer çocuklara) yemek servisi yapmıyor.

‘Diğer çocuğu beslemek istememekle ilgisi yok’

‘Geleneğin ziyarete gelen çocuğun akşam yemeğini planlamış olabilecek ebeveynlerine saygıdan kaynaklandığı, onların pişirdiği yemeğin boşa gitmemesi endişesine dayandığı’ açıklaması getirilirken, Linda Johansson da The Independent’ta konuyla ilgili makalesinde şöyle yazdı:

“İsveç düşüncesi şöyledir: Diğer çocuğun (veya diğer ailenin) başka bir tür akşam yemeği için planları olabilir ve siz de rutini veya hazırlıkları mahvetmek istemezsiniz. Bunun diğer çocuğu beslemek istememekle ya da paraya mal olmasıyla ya da bunun gibi bir şeyle ilgisi olduğunu sanmıyorum, bu, daha çok gelenekle ve kendi ailenle yemek yemek isteğiyle ilgili.”

‘Porsiyon sayısı sınırlıdır, önceden haber vermek gerekir’

Başka pek çok İsveçli, bunun uzun süredir devam eden bir gelenek olduğunu doğruladı. Biri “İsveçliler bekledikleri insanlar (kendi aileleri) için yemek pişirir. Porsiyonlar buna göre ayarlanmıştır” diye tweetledi. Bir diğeri “Misafirleri dert etmiyoruz, bize önceden söyleyin, bir porsiyon daha ekleyelim. Ve İsveç’te bir arkadaş evinde önceden haber vermeden yemek yenemeyeceği bilinen bir şeydir. Bunda büyütecek bir mesele yok” diye ekledi.