Liderlere otobüs dayatmasından Kral Charles protestosuna: 2. Elizabeth’in cenazesinde neler yaşandı?

Britanya Kraliçesi 2. Elizabeth, 70 yıllık hükümdarlığının ardından 8 Eylül’de hayatını kaybetti. Büyük tartışmaları da beraberinde getiren ve cenaze töreni 2.5 milyar kişi tarafından izlenen Prenses Diana ile karşılaştırılan 2. Elizabeth’in resmi cenaze töreni, dünya genelinden yaklaşık 500 üst düzey devlet yetkilisinin katılımıyla tarihi Westminster Abbey Kilisesi‘nde yapıldı. Hükümetin açıklamasına göre cenaze töreni için Britanya genelinde yaklaşık 125 sinemada, park, meydan ve katedrallerde kurulan dev ekranlardan canlı yayın gerçekleştirildi. 11 günlük yas ve seramoni boyunca gündemden düşmeyen cenazede birçok ilginç olay yaşandı.

Çocuk istismarıyla suçlanan Prens Andrew cenazede üniforma giydi, çekilmek zorunda kaldığı görevlerini geri aldı

Çocuk istismarından hüküm giyen Jeffrey Epstein ile olan bağlantılarının ortaya çıkması ile hakkındaki cinsel saldırı ve pedofili suçlamalarından sonra kraliyet görevlerinden çekilen Kraliçe 2. Elizabeth’in oğlu Prens Andrew de cenaze törenine katıldı. Tabutun başında diğer aile üyeleri ile birlikte nöbet tutan prensin görev üniforması giymesi tartışma yarattı. Buna rağmen annesi Kraliçe Elizabeth’in hükümdarlığı döneminde Devlet Danışmanlığı görevi yürüten York Dükü Prens Andrew‘in, abisi Kral Charles’ın tahta geçmesinin ardından bu görevi sürdürmesine karar verildi. İngiltere basınına yansıyan haberlere göre bu, Kral Charles‘ın ‘hastalık ve yurt dışında bulunma’ gerekçesiyle bir süreliğine görevlerini yerine getirememesi durumunda Prens Andrew’in ağabeyinin yerine bu rolleri üstlenebileceği anlamına geliyor.

Biden’ın 14. sıraya konulması hakkında konuşan Trump: Üçüncü dünya ülkelerinin liderlerini tanıması için iyi bir fırsat

Biden çiftinin kilisedeki törende 14’üncü sırada oturtulması ise ABD’de tartışmalara neden oldu. The Telegraph’ta yer alan makalede, “Gezegendeki en güçlü adam olarak Joe Biden, normalde herhangi bir dünya lideri toplantısının merkezindedir. Ama İngiliz Kraliyet terbiyesi söz konusu olduğunda bu durum öyle değil. ABD Başkanı ve First Lady, Westminster Abbey’in arka koltuklarına düşürüldü. İngiliz Milletler Topluluğu ülkeleri, önemlerine bakılmaksızın ön sıralarda yer buldu” denildi.

Sosyal medyada da gündemden düşmeyen bu durum hakkında eski ABD Başkanı Donald Trump da yorumda bulundu. Biden’ın ABD’nin saygınlığını sadece 2 yılda bitirdiğini öne süren Trump, Biden’ı şu sözlerle eleştirdi:

Tüm liderler toplu taşıma araçlarına bindirildi; Biden ve Herzog hariç

Kraliçe 2. Elizabeth’in ölümünün ardından açıklanan cenaze takviminde, törene katılmak üzere başkent Londra’ya giden yabancı devlet başkanları ve eşlerinden özel jetlerle değil, ticari uçuşlarla gelmeleri talep edildi. Bununla beraber liderlerin helikopterle seyahat etmelerine de yasak getirildi. Ayrıca liderlerin törene makam araçlarıyla gitmelerine engel olunurken, Londra’daki bir noktadan ‘toplu taşıma araçlarıyla’ alana gidildi.

Liderler İngiltere’ye gitmeden önce kendilerinden talep edilen konuları ele alan Politico, makalesinde yabancı büyükelçilerden birinin WhatsApp mesajına yer vererek, “(ABD Başkanı) Joe Biden’ı otobüste hayal edebiliyor musunuz?” sözlerini aktarmıştı. Bunun ardından Biden İngiltere’ye özel jeti ile gelerek, diğer liderler otobüs ile tören alanına giderken kendisi lumuzini ile törenin düzenleneceği noktaya vardı. Ayrıca İsrail Devlet Başkanı Isaac Herzog’un da Biden gibi kendi konvoyunda seyahat etmesine izin verildi. Diğer ülkelerden gelen sert tepkilere rağmen İngiltere Dışişleri Bakanlığı’nın liderlerin diplomatik araçlarından vazgeçmesi şartından geri adım atmadığı bildirildi. İngiliz basınına göre birçok lider, ABD başkanına sunulan ‘özel’ muameleyi görmedikleri için hoşnutsuz.

Biden, Kraliçe Elizabeth’in taziye defterine yazarken kopya çekti

ABD Başkanı Joe Biden ile eşi Jill Biden, Kraliçe’nin Westminster Hall’da naaşını ziyaret etti. Kraliçe’nin tabutuna doğru bakarken elini kalbinin üzerine koyduğu görülen Biden, ziyaretin ardından İngiltere Dışişleri Bakanlığı’nın tarihi Lancaster House yerleşkesinde taziye defterini imzaladı. Bununla birlikte Biden’ın notunu yazdığı esnada hata kapmaktan kaçınmak için yanında getirdiği bir mesajı kopyaladığı görüldü. Video görüntülerinde Biden’ın notu takım elbiseninin cebinden çıkararak taziye defterinin yanına koyduğu fark edildi.

Davet edilmeyen liderler

Cenaze törenine ise Rusya, Belarus ve Myanmar‘ın davet edilmediği, İngiltere’nin üst düzey diplomatik ilişkisinin bulunmadığı Suriye, Venezuela ve Afganistan‘dan da hiçbir siyasinin davetli listesine alınmadığı duyuruldu. İran, Kuzey Kore ve Nicaragua‘ya ise büyükelçi düzeyinde davet gönderildiği açıklandı. Taraflardan da açıklamalar gecikmedi. Bunlardan biri de Rusya Dışişleri Bakanlığı oldu. Bakanlık, tahtta bulunduğu süre boyunca ‘ilkesel olarak siyasete karışmayan Kraliçe 2. Elizabeth’in birleştirici imajının, Londra’nın, kendi fırsatçı amaçlarına tabi olan bölücü saldırılarına engel olmadığını’ belirttiği açıklamasında, ‘bahane olarak Rusya’nın Ukrayna’da devam eden özel askeri operasyonunun gösterildiğini ve ulusal trejedinin Rusya ile hesaplaşmak için kullanılmasını derin bir ahlaksızlık olarak’ değerlendirdiklerini açıkladı.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Selman ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan cenazeye katılmadı

Davetlilere sadece ‘tarifeli uçakla gelin’ dendiği Londra’ya, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ‘yoğun programı sebebiyle’ katılmadı. Cenaze törenine Erdoğan’ın yerine Türkiye’yi temsilen Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu gitti. Ayrıca ‘yoğun programı’ dolayısıyla katılmadığı cenaze töreni yerine ABD’de park ve dernek ziyaretleri yapan Erdoğan, sosyal medyada gündem oldu. Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın 2018 yılında öldürülmesi nedeniyle cenazeye davet edilen tartışmalı isimler arasında yer alan Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman da törende bulunmayan liderler arasındaydı. İngiliz basını Veliaht Prensi Muhammed bin Salman’a geniş yer ayırırken, davetin krize neden olduğunu da yazıldı.

Kiev’e 2. Elizabeth heykeli için imza kampanyası

Ukrayna’nın başkenti Kiev’de, 2. Elizabeth heykelinin dikilmesi için imza kampanyası başlatıldı. Kiev Belediye Meclisi’nin internet sitesinde yayınlanan dilekçede, 2. Elizabeth heykelinin, ‘komünizmden arındırma’ süreci kapsamında yıkılması planlanan Kızıl Ordu Komutanı Nikolay Şçors anıtının yerini alabileceği kaydedildi. Kiev Belediye Meclisi’nin dilekçeyi incelemeye alması için 6 bin imzaya ihtiyaç var. Oylama, 59 gün sürecek.

2. Elizabeth’in tabutu başında nöbet bekleyen muhafız yere yığıldı

Kraliçe’nin naaşı, 14 Eylül’de askeri geçit töreniyle Buckingham Sarayı’ndan parlamento binasındaki Westminster Hall’a taşındı. Halkın Kraliçe Elizabeth’e veda ettiği anları gösteren canlı yayında muhafızlardan birinin yere yığıldığı görüldü. BBC ise muhafızın yere düştüğü andan sonra canlı yayını kesti. Kraliyet muhafızlarının Kraliçe’nin tabutu etrafında 24 saat nöbet tutmaları gerekti. Muhafızlar her 20 dakikada bir nöbet değiştirse de 1 günde toplamda 6 saat hareketsiz durdu. Cenaze töreni sırasında da bir polis memuru aniden yere yığılmış, ambulansla hastaneye kaldırıldığı bildirilmişti.

Çin heyetinin kraliçenin naaşını ziyaret edebilmek için parlamentoya girmesi yasaklandı

Britanya’nın başkenti Londra’da parlamentoya ev sahipliği yapan Westminster Salonu’nda halka açılan Kraliçe 2. Elizabeth’in naaşını ziyaret etmek isteyen Çin hükümeti heyeti yasak yedi. Politico ve BBC News’un haberine göre Britanya parlamentosunun alt kanadı Avam Kamarası Başkanı Sir Lindsay Hoyle, Çin hükümeti heyetinin Westminster Salonu’na erişim talebini reddetti. Hoyle, bunu Pekin’in Britanya parlamentosunun 7 üyesine yaptırım uygulamasıyla gerekçelendirdi. BBC, bu yasağın Britanya-Çin ilişkilerindeki gerilimi daha da artıracağı yorumunu yaptı.

‘Monarşi’ tartışmaları başladı

İngiltere’nin yanı sıra Kral Charles 14 ülkede daha devletin başı olarak kabul ediliyor. Bu ülkeler, Antigua Barbuda, Avustralya, Belize, Kanada, Granada, Jamaika, Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadines, Solomon Adaları ve Tuvalu. Eski İngiliz sömürgesi olan ve 1981 yılında Birleşik Krallık‘tan ayrılarak bağımsızlığını kazanmasına karşın halen İngiliz Milletler Topluluğu’na bağlı Antigua ve Barbuda‘nın Başbakanı Gaston Browne, İngiltere Kralı 3. Charles’ın devlet başkanı olarak tanınmasına son verilmesi ve cumhuriyete geçiş için 3 sene içinde referanduma gidileceğini açıkladı. Jamaika’da da iktidardaki İşçi Partisi, cumhuriyet olma hedefi için referandum amaçladıklarını açıkladı. Financial Times’a göre Kraliçe’nin ölümü, uzun süredir Avustralya’nın da cumhuriyetçi hareketi için çok önemli bir an olarak görülüyor ve siyasi sistemdeki bir değişikliğin bazı destekçileri, anayasal monarşiden derhal uzaklaşma çağrısı yapıyor. İngiliz Milletler Topluluğu üyesi ve ve parlamenter demokratik sisteme sahip bir anayasal monarşi ile yönetilen Bahamalar‘ın Başbakanı Philip Davis de, Bahamalar’ın monarşiyle devam edip etmeyeceği konusunda konuşmanın zamanı olmadığını dile getirse de, söz konusu tartışmaların resmi yas dönemi bittikten sonra yapılabileceğine dikkati çekti.

3. Charles kral olarak yaptığı ilk ziyaretinde protesto edildi

İngiltere‘nin yeni hükümdarı olarak Galler‘in başkenti Cardiff’e ilk ziyaretini yapan Kral 3. Charles, halkla bir araya geldiği sırada bir kişi tarafından protesto edildi. Artan enerji fiyatları nedeniyle ülkenin yeni Kralı 3. Charles’ı protesto eden kişi, “Biz evlerimizi ısıtmak için çabalarken, senin geçit töreninin parasını ödemek zorundayız. Vergi mükellefi sizin için 100 milyon pound ödüyor ve ne için?” dedi. Kral Charles, protestosunun ardından bulunduğu yerden uzaklaşmaya başladı ve kralın yakın koruması da hızlıca araya girerek tepkisini dile getiren kişinin önünü kapattı. Daha önce de Kral 3. Charles’ın tahta çıkışını “Bize rızamız dışında devlet başkanı getirildi” şeklinde bağırarak ve “S… emperyalizmi, monarşiyi kaldırın” yazılı pankart tutarak protesto eden 2 kişi de polisler tarafından gözaltına alınmıştı.

İskoçya takımında İngiliz kraliyet ailesine protesto: ‘Kraliyet ailesinden nefret ediyorsan alkış tut’

Kraliyet ailesine yönelik bir protesto da spor dünyasına yansıdı. İskoçya Premier Lig‘de Celtic‘le St. Mirren arasında oynanan maçta Kraliçe 2. Elizabeth için saygı duruşu esnasında Celtic taraftarları İngiliz kraliyet ailesini “Kraliyet ailesinden nefret ediyorsan alkış tut” tezahüratlarıyla protesto etti.

Cenaze için Londra’da bulunan Kanada Başbakanı Trudeau’nun ‘eğlenmesine’ tepki

Cenaze töreni için Londra’da bulunan ve İngiliz Milletler Topluluğu’na bağlı olduğundan dolayı 8 Eylül’den beri Kral 3. Charles’a bağlı bir ülke olan Kanada Başbakanı Justin Trudeau ve beraberindeki heyet beş yıldızlı Corintihio otelinde efsanevi İngiliz rock grubu Queen’in ‘Bohemian Rhapsody’ adlı parçasını söyledi. Başbakan Trudeau’nun otel lobisinde eğlendiği görüntüler, ‘saygısızlık’ olarak nitelendirildi ve ‘adaba uygun’ olmadığı gerekçesiyle eleştirildi.