İngiliz raporu: Taliban yönetiminde Afganistan’da yolsuzluk ve rüşvet sona erdi

15 Ağustos 2021 tarihinde Kabil’in kontrol altına alınmasıyla Afganistan’da yeniden hakim duruma gelen İslam Emirliği yönetimi faaliyetlerine devam ediyor.

Bu kapsamda ülkede özellikle ticaret, ekonomi, idare ve şeffaflık alanında adımlar atılmaya çalışılıyor. Yayınlanan raporlar, ülkede yolsuzluk ve rüşvetin büyük oranda bitirildiğini gösteriyor.

David Mansfield ve AlcisGeo’nun XCEPT Research için yaptığı araştırmada, ülkedeki son durum ekonomi, ticaret ve yolsuzluk bakımından ele alındı.

Araştırma sonucu oluşturulan rapor, ülkede yolsuzluğun ve özellikle yollarda ABD destekli eski yönetim tarafından kurulan kontrol noktalarının ortadan kaldırıldığını gösteriyor.

İslam Emirliği yönetimi öncesinde, ABD destekli hükümet yollara kontrol noktaları kurup ticari araçlardan rüşvet alıyordu. Rapora göre, geçmiş yönetimde, sınır kapıları haricinde yollarda bulunan kontrol noktalarının sayısı en az 92’ydi. İslam Emirliği yönetiminde ise vergilendirme yalnızca sınır kapılarında yapılıyor, yollardaki kontrol noktalarının sayısı 13 ve bu noktalarda araçlardan herhangi bir ücret alınmıyor.

Raporda yer verilen haritada, üst kısımda, geçmiş dönemde yollarda araçların durdurulduğu ve rüşvet geliri elde edildiği noktalar gösteriliyor.

Altta ise yeni dönemdeki durum gösteriliyor. Buna göre yollarda yalnızca birkaç noktada araçlar durdurularak resmi tahsilat yapılıyor. Bunun dışında araçların durdurulduğu ve rüşvet alındığı noktalar yok.

Rapora göre kaçakçılık yapılan rotalar da tamamen kapatılarak, ticaretin resmi kanallardan yapılması sağlandı.

Rapor, geçmiş döneme göre ihracat ve ithalattan alınan vergilerin de azaldığını gösteriyor. Geçmiş yönetim ithalattaki resmi vergilerden 1 milyar 500 milyon dolardan fazla gelir elde etmişti. Ayrıca yollarda kurulan kontrol noktalarından da 631 milyon dolar kazanç sağlanmıştı. İslam Emirliği yönetiminde ise resmi vergiler 973 milyon dolar olurken, yollarda araçlar durdurularak illegal bir vergi ise alınmadı.

İhracatta geçmiş yönetim 67.7 milyon dolar vergi, 12.8 milyon dolar ek bedel, 19.5 milyon dolar illegal vergi alıyordu. Taliban döneminde ihracattan 90 milyon dolar vergi, 117.6 milyon dolar ek bedel elde etti.

Aynı zamanda gümrüklerdeki trafik düzenlemeleri ve diğer düzenlemeler de İslam Emirliği dönemindeki gelişmelere katkı sağladı.

Afganistan-İran sınırındaki İslam Kale Sınır Geçişi’nin uydu görüntüleri. Üstte eski dönemdeki, altta ise yeni dönemdeki düzen görülebiliyor. Yeni dönemde geçişlerin sisteme bağlandığı dikkat çekiyor.

Yine İslam Emirliği döneminde Orta Asya ülkeleri ve İran ile ticarette büyük ölçüde düşüş yaşanırken, Pakistan ile ticarette ise küçük bir artış gözlemlendi. Sınır kapılarından elde edilen yıllık gelirler:

– Pakistan ile yaklaşık 420 milyon dolardan 430 milyon dolara çıktı.

– İran ile yaklaşık 520 milyon dolardan 330 milyon dolara düştü.

– Özbekistan ile yaklaşık 390 milyon dolardan 250 milyon dolara düştü.

– Türkmenistan ile yaklaşık 310 milyon dolardan 60 milyon dolara düştü.

Raporda, ülkede artık idari pozisyonlarda bulunmanın, rüşvetin engellenmesi sebebiyle eskisi gibi büyük ekonomik çıkarlar sağlamadığının da altı çizildi.