Hıdırellez ne zaman? Hıdırellez’in tarihteki yeri ve anlamı

Müslüman ve Türk toplumlarında Hızır Aleyhisselam ile Hazreti İlyas Aleyhisselam’ın buluşması ve yaz mevsiminin başlangıcı nedeniyle kutlanılan Hıdırellez, bu yıl ne zaman ve hangi güne denk geliyor? Osmanlı İmparatorluğu döneminde de, Nisan ayından Ekim ayının sonuna kadarki süreç “Hızır günleri” olarak geçerdi. Ülkemizde de, belediyeler ve yerel yönetimler aracılığıyla Hıdırellez şenlikleri hala düzenleniyor.

Hıdırellez Ne Zaman?

Hıdırellez, her yıl 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece kutlanılmaktadır. Hicri takvimi kullanan Osmanlı İmparatorluğu’nda da, 23 Nisan günü Hıdırellez’in başlangıcı olarak geçiriliyordu. Buradaki asıl maksat, kış mevsiminin sona ermesi ve yaz mevsiminin karşılanmasıdır. Bundan ötürü, halk eliyle Hıdırellez tarihlerinde oynama yapılabilir. Hristiyanlar arasında Aya Yorgi olarak bilinen bu gelenek, Miladi takvime göre 23 Nisan’da; Gregoryen takvim baz alındığında da 6 Mayıs’ta kutlanılmaktadır. 

Hıdırellez Nedir?

Hıdırellez, tarihte var olmuş tüm toplumlarda farklı şekillerde kutlanılan; özü itibariyle yazın karşılanmasını temel alan bir gelenektir. Örneğin, Irak’ın güneyinde yer alan Ur kentinde; yaz mevsiminin başlangıcını simgeleyen tanrılardan Tammuz için etkinlikler yapıldığına dair tabletler tespit edilmişti. Aramice ve Arapça kaynaklarında yaz başlangıcı olarak kullanılan Tammuz kavramı, zamanla Temmuz olarak Türkçe’ye ve diğer dillere de geçti. 

Tarihteki ilk örnek olarak Tammuz miti öne sürülürken, Müslüman olmayan Türk toplumlarında; Araplar arasında, Balkan kavimlerinde ve Kafkas milletlerinde de benzer uygulamaların yer aldığı bilinmektedir. İslamiyet sonrasındaki dönemde ise, Hızır Aleyhisselam ve İlyas Aleyhisselam’ın buluştuğu gün olarak kabul edilir. Tarihte, Hızır (a.s.) ile Hazreti İlyas’ın (a.s.) 6 Mayıs günü veya ona yakın bir zaman diliminde buluştuğu bilgisi yer almaz. Bu tarih belirlenirken, yaz mevsiminin başlangıcı öne sürülür.