Birçok insan, toplumu daha iyi olacak şekilde değiştirmeye çalışır. Bu noktada karşılaşılan asıl zorluk ise büyük ölçekli bir değişim yaşanması …
Birçok insan, toplumu daha iyi olacak şekilde değiştirmeye çalışır. Bu noktada karşılaşılan asıl zorluk ise büyük ölçekli bir değişim yaşanması en iyi çözümlere nasıl ulaşılacağıdır. Konu üzerine yapılan yeni araştırmalara göreyse sosyal değişimin, faydalı davranışlar ve politikalar arasındaki ilişkiye dayalı olması mümkün olabilir.
Maine Üniversitesi, Vermont Üniversitesi ve Laval Üniversitesi tarafından yürütülen söz konusu araştırmada, toplumun büyük ve dönüştürücü bir sosyal değişimi, özellikle de giderek büyümekte olan iklim değişikli sorununun üstesinden gelmek için gerekli olan sosyal değişimi nasıl başarabileceği araştırıldı. Araştırmada elde edilen sonuçlara göreyse büyük ölçekli sosyal değişime ulaşmak için hem davranış değişikliğinin hem de politika değişikliğinin gerekli olduğu; dahası bunların birlikte olması gerektiği ortaya çıktı.
Köklü toplumsal değişiklik, doğru politika ve davranış değişikliği ile mümkün olabilir
Araştırmacılar, iklim değişikliğinin etkilerini azaltmak için maliyetli bir önlem gibi, gruplara fayda sağlayan ancak politika desteği olmadan yayılmayan bir davranış üzerinde inceleme yaptılar. Kişilerin gruplar halinde yaşadığı ve akranların yararlı davranışlarını benimsediği bir toplumu simüle eden epidemiyolojik ve evrimsel tekniklerin yenilikçi bir kombinasyonunu kullanan araştırmacılar, çok yüksek maliyetli olmaması şartıyla doğru koşullar verildiğinde viral olarak yayılabilen matematiksel bir model oluşturdular.
Hem grup içinde hem de küresel olarak davranışların yayılması, davranışı destekleyen ve yayılmasını kolaylaştıran kurumların gücü ve bu kurumların maliyeti gibi faktörleri benimseyenler ve benimsemeyenlerin dikkate alındığı model için çalışmanın yazarı olan Maine Üniversitesi’nden Timothy Waring, “Modelimiz benzersiz çünkü davranış değişikliği ve politika değişikliğini tek bir sistemde birleştiriyor ve bizi sosyal değişim hakkında daha zengin bir şekilde düşünmeye teşvik ediyor. Büyük ölçekli sosyal değişim sadece politika veya davranış değil, aynı zamanda her ikisini birleştiren takviye edici sistem ile yeni bir benliğin ortaya çıkmasıdır. Bu, ‘yeni bir davranış ve politika modeli nasıl yayılır?’ gibi yeni sorular sormamıza olanak sağlıyor” ifadelerini kullanıyor.
Köklü bir değişim için hem davranışsal hem de politik değişimin gerekli olduğunun vurgulandığı çalışmada, her ikisinin de tek başına değişim için yeterli olmadığı; ancak buna karşılık politika değişikliğininçok daha kritik olduğu ifade ediliyor. Bazen faydalı davranışın çok fazla yayılabileceğini gözlemleyen araştırmacılar; davranışın, destekleyici politikaya sahip grupların ötesine yayılmasının bazı durumlarda algılanan başarıyı azaltabileceğini ve politikanın yayılmasını yavaşlatabileceğini, böylece genel olarak faydalı sosyal değişimi sınırlayabileceğinibelirtiyor.
Araştırma, büyük ölçekli bir değişim için ne zaman neye odaklanmamız gerektiğini anlamaya yardımcı olabilir
Bununla birlikte bu simülasyon, hem aşağıdan yukarıya viral davranış yayılımını hem de yukarıdan aşağıya politika değişikliğini içeren projelerin, iklim değişikliği gibi büyük sürdürülebilirlik sorunları için en iyi çözüm türü olabileceğini öne sürüyor. Buna göre bu tarz projeler önemli bir örnek teşkil ediyor ve büyük değişiklikleri tetiklemek adına gruplar arasında daha kolay bir şekilde yayılabiliyor.
Konuya ilişkin olarak, “Örneğin, bir devletin kasabalara fayda sağlayacak yeni bir organik kompostlama yasasına katılımı yaymak istediğini varsayalım” şeklinde kaydeden Waring, “Sistemin çalışması için toplanan atıkların tamamen organik malzeme olması gerekir. Ancak saf organik atıklara katkıda bulunmak haneler için çaba gerektirir, bu nedenle davranış kendi kendine gelişmez. Bu, politika uygulaması için yaygın bir sorundur. Ancak kasabalar deney yaparsa davranışı desteklemeye ve yaymaya yardımcı olan sistemlerle, başarılı şehir programları, hane halkı katkılarıyla birlikte şehirler arasında yayılabilir ve bu da etkili, büyük ölçekli değişimle sonuçlanır.” ifadelerini kullanıyor.
Öte yandan çalışmanın baş yazarı olan Vermont Üniversitesi’nden Laurent Hébert-Dufresne ise “Modelimiz, yeni çözümlerin ölçeklenebilmesi için aşağıdan yukarıya ve yukarıdan aşağıya etkilerin nasıl dengeleneceğini anlamaya yardımcı olabilir. Örneğin, normalleştirmek için tüm ülkede kompost yapma gibi bir davranışı ne zaman teşvik etmemiz gerektiğini ve bunun yerine kompostlaştırmanın potansiyel faydalarını göstermek için yerel, iyi finanse edilen bir pilot projeye ne zaman odaklanmamız gerektiğini belirlememize yardımcı olabilir.” şeklinde kaydediyor
Bu çalışma aslında özünde, büyük bir toplumsal değişim ve daha iyi bir dünya için yalnızca ‘kararlar alınmasının’ ya da bireylerin tek başlarına adımlar atmasının yeterli olmayacağını söylüyor. Örneğin ülkemizde başlatılan ‘sıfır atık’ kampanyası, beraberinde ‘ücretli market poşeti’ gibi uygulamaları getirmişti.
Ancak bilinçlenmemiş ve plastik kullanımını hayatın her alanında azaltmayan bir toplumda, araştırmadan da anlayacağımız üzere bu tür adımların pek de bir kıymeti bulunmuyor. Bu noktada tüm bireylerin ve kurumların üstlerine düşen sorumlulukları alıp kendilerini bu alanlarda eğiterek birlikte hareket etmesi gerekiyor.
