Ali Kuşçu ne yapmıştır? Türk astronom, matematikçi ve dil bilimci Ali Kuşçu, 547 yıl önce vefat etti, fakat eserleri, fikirleri ve buluşları …
Ali Kuşçu ne yapmıştır? Türk astronom, matematikçi ve dil bilimci Ali Kuşçu, 547 yıl önce vefat etti, fakat eserleri, fikirleri ve buluşları günümüzde hala adından sık sık söz ettirmektedir. İşte, Astronom Ali Kuşçu kısaca hayatı ve eserleri! Ali Kuşçu ne zaman doğdu? Ali Kuşçu ne zaman öldü? Ali Kuşçu kimdir? İşte detaylar…
ALİ KUŞÇU KİMDİR?
Ali Kuşcu’nun kısaca hayatı özetlenecek olursa:
Asıl adı Ali Bin Muhammed olan Ali Kuşçu, 1403 yılında Semerkand’da dünyaya gelmiş ve16 Aralık 1474 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Timur İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu’nda bir astronom, matematikçi ve dil bilimcidir. Türk ya da Fars olduğuna dair iddialar mevcuttur. Babası Muhammed, Timur İmparatorluğu Sultanı ve astronomu Uluğ Bey’in kuşçusu olduğu için ailesi “Kuşçu” lakabıyla meşhur oldu.
Küçük yaştan itibaren matematik ve astronomiye ilgi duyan Ali Kuşçu, Bursalı Kadızâde Rûmî, Gıyaseddin Cemşid ve Muînuddîn Kâşî’den matematik ve astronomi dersi aldı. Daha sonra bilgisini arttırmak için Kirman’a gitti. Burada Hall-ü Eşkâl-i Kamer (Ay Safhalarının Açıklanması) adlı risale ile Şerh-i Tecrid adlı eserini yazdı. Ali Kuşçu, Semerkand ve Kirman’da eğitimini tamamladıktan sonra Uluğ Bey’e yardımcı ve rasathanesine müdür oldu. 1449’da hacca gitmek istedi. Tebriz’de Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan kendisine büyük saygı gösterdi ve Osmanlı Devleti ile barış görüşmelerinde yardımını istedi. Ali Kuşçu, Uzun Hasan’ın sözcülüğünü yaptıktan sonra II. Mehmedin davetiyle İstanbul’a geldi.
Osmanlı – Akkoyunlu sınırında Fatih Sultan Mehmet’in emriyle büyük bir törenle karşılanan Ali Kuşçu, Ayasofya medresesine müderris oldu. Fatih Sultan Mehmet, 1473’te Uzun Hasan üzerine yaptığı seferde yanında götürdüğü Ali Kuşçu’yu, dönüşte Ayasofya Medresesi’ne müderris tayin etti. İstanbul’da astronomi ve matematik alanındaki çalışmalara canlılık getiren Ali Kuşçu’nun derslerini ilim adamlarının dahi takip ettiği biliniyor.16 Aralık 1474 tarihinde 71 yaşındayken İstanbul’da öldü. 15 yüzyıla özgü mezarı Eyüp Sultan türbesi etrafındaki hazirededir. Soyunun bir kısmı Yavuz Sultan Selim’in Kahramanmaraş’ı fethetmesinden kısa bir süre sonra o bölgede Şiî Mezhebi’nin tekrar artması sonucu Ali Kuşçu’nun torunlarından bir kısmı ferman ile Kahramanmaraş’a gönderilmiştir. Geriye kalan torunları ise daha sonra Düzce’ye kendi arzularıyla göç etmişlerdir. Kahramanmaraş’ta bulunan ailenin bir kısmı da Cumhuriyet’in ilanından sonra Bursa’ya yerleşmişlerdir. Bursa’daki Fuat Kuşçuoğlu Caddesi de ismini Ali Kuşçu’nun torunlarından Fuat Bey’in isminden almıştır. Soyu Kahramanmaraş, Düzce ve Bursa’da Kuşçuoğlu soy isimleriyle devam etmektedir.
ALİ KUŞÇU NE YAPMIŞTIR?
Ali Kuşçu’nun daha çok şerhhaşiye türünden olan eserleri, “Astronomi-Matematik”, “Kelam ve Usul-i Fıkıh” ve “Dil-Gramer” olmak üzere 3 grupta toplanır:
“Astronomi-Matematik” alanında “Risale fi’l-heye”, “Risale fi’l-hisab”, “Er-Risaletü’l-fethiyye”, “Er-Risaletü’l-Muhammediyye”, “Şerh-i Zic-i Ulug Beg” ve Şerhu’t-Tuhfeti’ş-şahiyye”;
“Kelam ve Usul-i Fıkıh” alanında “Eş-Şerhu’l-cedid ale’t-Tecrid” ve “Haşiye ale’t-Telvih”;
“Dil-Gramer” alanında ise “Şerhu’r-Risaleti’l-vaziyye”, “Risale fi vazi’l-müfredat”, “Unküdü’z-zevahir”, “Şerhu’ş-Şafiye li’bni’l-Hacib”, “Faide li-tahkiki lami’t-tarif”, “Risale Ma ene kultü” ve “Risale fi’l-hamd” adlı eserleri bulunmaktadır.
Ayrıca, nüshaları tespit edilemeyen “Tarihu Ayasofya”, “Tefsirü’z-zehraveyn”, “Mahbubü’l-hamail”, “Risale fi halli eşkali’l-kamer”, “Risale fi mevzuati’l-ulum” ve “Meserretü’l-kulub fi defi’l-kürub” adlı eserler de kaynaklarda Kuşçu’ya nispet ediliyor.
Ali Kuşçu, Gündem – Longtail, Gündem, Yaşam, Haberler
