Bu nedenle mavi gözlü Afrikalıların kökeninin nereden geldiği sıkça merak edilebiliyor. Tabii ki bu durumun, bilimsel olarak birçok farklı …
Bu nedenle mavi gözlü Afrikalıların kökeninin nereden geldiği sıkça merak edilebiliyor. Tabii ki bu durumun, bilimsel olarak birçok farklı açıklaması bulunuyor. Mesela bir mavi gözlü Afrikalının soyunda, beyaz bir akrabası varsa eğer bu durum mavi gözlü olmasının bir sebebi olarak sayılabiliyor.
Veyahut tamamen genlerle ilgili bir mutasyon da bu duruma neden olabilir. Aslında bu meseleyi anlamak için öncelikle mavi gözlerin nasıl oluştuğunun bilimsel açıklamasına bir bakmak gerekiyor. Gelin hep birlikte bilim insanlarının bu durumu nasıl ele aldığına bir bakalım.
Aslında insanlar başlangıçta kahverengi gözlüydü yani mavi gözler, genetik bir mutasyonun sonucunda ortaya çıktı.
Kopenhag Üniversitesinde yapılan araştırmada, farklı ülkelerden mavi gözlü 800 erkek ve kadın birey üzerinde çalışılmıştı. Araştırma sonucunda, muhtemelen 10.000 yıl önce oluşan bir genetik mutasyon nedeniyle mavi gözlerin oluştuğu, katılımcıların aynı DNA dizisine sahip olması sonucunda tespit edildi. Bu kapsamda tıp profesörü Hans Eiberg, insanların aslında kahverengi gözlü olduğunu, kromozomlardaki OCA2 (insanlarda, okülokütan albinizm II geni tarafından kodlanan bir proteindir) genini etkileyen bir genetik mutasyon sayesinde mavi gözlerin ortaya çıktığını söylüyor.
Bu mutasyona oküler albinizm deniyor. Hatta bazı bilim insanları, daha önce P geni olarak adlandırılan OCA2 geninin, melanin adı verilen bir pigmenti ürettiğini söylüyor. Melanin ise cilde, saçlara ve gözlere renk veren bir madde. Bilim insanları, bu gen mutasyonunun, gözlerin irisinde (gözün ön kısmında saydam katmanın arkasında bulunan ve göze rengini veren damarlı bölge) üretilen melanin miktarını değiştirip kahverengi gözün oluştuğu konsantrasyonu düşürdüğünü ve bu sayede mavi gözlerin üretildiğini söylüyor. Velhasıl anlayacağınız bu mutasyon, kahverengi göz üretme yeteneğini kısıtlamış oluyor.
Mavi gözlü insanların yüzde sekseni, Estonya ve İskandinav ülkelerinde yaşıyor.
Aslında mavi gözlü insanların çoğu, Avrupa’da yaşasa da araştırmacı Edmund Custers’ın yaptığı araştırmaya göre, dünyadaki tüm mavi gözlü insanlar aynı gen mutasyonuna sahip. Bu nedenle Estonya, İskandinav ülkeleri ve Afrika ülkelerinin hepsinde toplam yüzde seksen oranla mavi gözlü insanların varlığından söz etmek mümkün.
Waardenburg Sendromu mavi gözlerin bir diğer sebebi.
Aslında bu sendrom da oküler albinizm gibi. Fakat bu sendromdaki tek fark, gözlerin birbirinden farklı renklerde olması ve işitme kaybı, alında beyaz saç çıkması gibi birtakım semptomlar içermesi. Ayrıca Waardenburg Sendromu oldukça nadir görülen genetik bir hastalıktır.
Aile üyelerinden anne veya baba tarafında beyaz akrabaların olması, mavi gözlü bir siyahi birey olmak için yeterli değil.
Ailenin anne ve baba tarafının, her ikisinden de beyaz akrabaların olması gerekiyor. Çünkü mavi gözlü olmak, aile soy ağacında hemen oluşmayabiliyor. Bu durumun ortaya çıkması birkaç nesil sonrasını bulabiliyor. Misal diyelim, babaannede ortaya çıkmamış ancak 3. kuşak sonrasındaki torun, bir bakmışsın mavi gözlü olmuş. Bunun nesiller sonrasında olmasının nedeni ise kısmen çekinik bir genin varlığı.
Örnek vererek açıklamak gerekirse; çoğu genimizi biri anneden, diğeri babadan olmak üzere, her iki genin iki kopyasından alırız. Göz rengi geninin (B) kahverengi versiyonu, çekinik mavi versiyonuna (b) göre daha baskındır. Eğer sizin baskın genlerinizden herhangi biri, B versiyonuysa, o zaman mavi gözlere sahip olmanız mümkün olmaz. Çünkü mavi, kahverengiye göre çekinik kalacaktır. İşin genetik kısmıyla durumu açıklayacak olursak; kahverengi göz için BB veya Bb genleri devreye girebilir ancak mavi göz için muhakkak genlerin bb olması lazımdır. Yani mavi gözlü siyahilerin atalarında; anne ve baba tarafının ikisinde de her iki genin b versiyonunun bulunması gerekiyor.
Kaynaklar: Travel Noire, The Tech
