İnsan genindeki hatalar hayatın bir parçası olarak kabul edilir. Yaşlandıkça ve DNA sayısı arttıkça, genlerimizde yanlış yerleştirilmiş bir harf …
İnsan genindeki hatalar hayatın bir parçası olarak kabul edilir. Yaşlandıkça ve DNA sayısı arttıkça, genlerimizde yanlış yerleştirilmiş bir harf ya da bazı hataları tekrarlar gibi küçük sorunlar ortaya çıkmaya başlar. Bu hatalar zamanlar birikir ve vücudumuzda benzersiz kodlara sahip hücrelerden oluşmuş bir mozaik oluşturabilirler. Hatta bazı hücreler bütün kromozomlarını kaybedebilir.
Bilim insanları birçok erkeğin yaşlandıkça Y kromozomlarını kaybettiğini biliyor ve bunun nedenlerini araştırıyordu. Y kromozomu kaybının ne derece önemli olduğu bilinmiyordu ve klinik bir önemi olmayan yaşlandıkça ortaya çıkan saçların beyazlaması gibi bir yaşlanma belirtisi olarak kabul edildiği bile oluyordu. Ancak son yapılan araştırma çalışması Y kromozomu kaybının son derece önemli olduğunu ortaya çıkardı.
Y kromozomu kaybı ciddi kalp hastalıklarına neden oluyor
Her hücrede çift halinde bulunan bir dizi DNA olarak adlandırılan kromozomlar, kadınlarda XX, erkeklerde ise XY olmak üzere bir X ve bir Y kromozomu bulunur. Araştırma sonucunda hücrede Y kromozomu kaybı olarak adlandırılan mLOY, 70 yaş ve üstü erkeklerin %40’ında meydana geldiği ortaya çıktı. Y kromozomu uzun bir süredir, önemsiz DNA parçalarıyla dolu, küçülen bir genetik alan olarak kabul edilse bile Y kromozomunun kaybı ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Bir araştırma ekibi, özellikle 60 yaşından büyük erkeklerin kadınlardan daha hızlı öldüğünü ve biyolojik olarak daha çabuk yaşlandıklarını keşfettiklerini açıklamıştı. Bu yeni araştırma ile erkeklerin neden kadınlardan daha erken öldüklerine dair belli ipuçları da ortaya çıktı. Fareler üzerinde yapılan deneylerde, kandaki Y kromozomu kaybının etkilerini daha iyi anlayabilmek için özel bir gen düzenleme aracı olan CRISPR’yi kullanıldı. Y kromozomu kaybının özel gen enjekte edilen farelerde kalp dokularını sertleştiren ve kalp yetmezliği ile bağlantılı olan kalp fibrozu olarak bilinen bir durumun ortaya çıkmasına sebep olduğu görüldü. Bu durumun sonucunda da Y kromozomu kaybı olan farelerde erken ölümler görüldüğü de araştırma ekibi tarafından paylaşıldı.
Y kromozomu kaybının neden bu kadar ölümcül olduğu bulunmuş olabilir
Araştırmacılar, bulguları insan verileri ile karşılaştırmak için yaklaşık 10 yıllık bir araştırma olan UK Biobank çalışmasından derlenen verileri de analiz ettiler. İncelemeler ve deneyler sonucunda erkeklerde Y kromozomu kaybının etkileri iyice araştırıldı. Bunun sonucunda Y kromozomu kaybının daha genç yaşta ölme ve Alzheimer gibi yaşa bağlı rahatsızlıklardan muzdarip olma ihtimalinin daha yüksek olmasının yanı sıra kalp hastalıkları ve kalp yetmezliğine doğrudan etkisi olduğunu tespit ettiler.
Çalışmanın başlangıcında kanlarında mLOY bulunan erkeklerin ortalama 11 yıllık takip süresi boyunca kalp yetmezliği ve diğer kardiyovasküler hastalıklardan ölme riskinin arttığını da keşfeden araştırma ekibi, bu gözlemin, fare modelinden elde edilen sonuçlarla uyumlu olduğunu ve mLOY’nin insanlarda da doğrudan fizyolojik bir etkiye sahip olduğunu düşünüyor. Yani bu araştırma sonucunda Y kromozomu kaybının doğrudan erkek sağlığına zararlı etkilere neden olduğuna dair somut kanıt olarak değerlendiriliyor.
Bu durumun henüz bir tedavisi yok ancak araştırmacılar sigarayı bırakmanın akıllıca bir hareket olabileceğini söylüyor. Çünkü araştırmalar sigara içen erkeklerin kan hücrelerinde Y kromozomu kaybı gösterme olasılığının sigara içmeyenlere göre üç kat daha fazla olduğunu da gösteriyor.
