Türkiye, enerji konusunda yüzde 71 oranında, ham petrolde ise yüzde 92 seviyelerinde dışa bağımlılık bulunuyor. Bu durum, petrol fiyatlarındaki dalgalanmaların Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerini daha belirgin hale getiriyor. Giresun Üniversitesi Şebinkarahisar Meslek Yüksekokulu’ndan Öğr. Gör. Dr. Necati Altemur, petrol fiyatlarındaki değişimlerin Türkiye ekonomisini etkisini değerlendirdi.
Sinem KAYA – BilKi / GİRESUN (İGFA) – Petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar, ekonomik büyümeyi etkileyen önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.
Petrol ihraç eden ülkeler bu artışlardan fayda sağlarken, ithalatçı ülkeler ise maliyet artışları ve enflasyon gibi olumsuz etkilerle karşı karşıya kalmaktadır.
Özellikle gelişmekte olan ülkelerde dışa bağımlılığın yüksek olması, bu etkileri daha da derinleştirmektedir.
Petrol fiyatları ve ekonomik değişkenler arasındaki ilişki inceleyen Giresun Üniversitesi Şebinkarahisar Meslek Yüksekokulu’ndan Öğr. Gör. Dr. Necati Altemur, “Petrol Fiyatları ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği adlı çalışmasında, Ocak 1995 ile Şubat 2023 arasındaki 28 yıllık dönemde petrol fiyatları, enflasyon ve döviz kuru arasındaki olası eş bütünleşme ilişkisini (ekonomi ve istatistik alanlarında zaman serileri arasında uzun vadeli bir denge ilişkisi olup olmadığını analiz etmek için kullanılan bir kavram) ele aldı. Araştırmada, petrol fiyatlarını temsilen Avrupa Brent Petrol Spot FOB (varil başına USD) fiyatı, enflasyon göstergesi olarak Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ve döviz kuru olarak ABD Doları (USD) / Türk Lirası (TRY) kullanan Prof. Dr. Altemur, eş bütünleşme ilişkisini test etmek amacıyla zaman serisi analizlerinde, yapısal kırılmalar dikkate alınarak Hatemi-J ve Maki testleri kullandı.
Öğr. Gör. Dr. Necati Altemur çalışmasında, petrol fiyatları, enflasyon ve döviz kuru arasında uzun vadede anlamlı bir eş bütünleşme ilişkisinde bulundu. Çalışmada, Türkiye’nin yüksek enerji talebi ve dışa bağımlılığı, petrol fiyatlarındaki dalgalanmanın enflasyon ve döviz kurunu artırdığını, üretim maliyetlerini yükselttiğini ve bütçe açıklarını büyüttüğünü gösterilirken, yapısal kırılmalar analizinde, 1994, 2001, 2013 ve Covid-19 krizlerinin etkileri öne çıkarıldı.
ENERJİ BAĞIMSIZLIĞI İÇİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ SUNULDU
Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi’nde yayınlanan makalede, Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığını azaltmak için önemli adımlar atması gerektiği vurgulandı.
Çalışmada, literatürdeki diğer kaynaklarda Türkiye’nin enerji ihtiyacını karşılamak için alternatif kaynaklara yönelmesi gerektiğinin ortaya konulduğu belirtilirken, özellikle güneş ve rüzgâr enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımların, çevre kirliliğini azaltırken aynı zamanda dışa bağımlılığı da düşürdüğü ifade edildi.
Çalışmada, kara taşımacılığı yerine deniz yolu ve tren kullanımının artırılması gerektiği vurgulandı.
