Küresel enformasyon akışını belirleyen ABD merkezli sosyal medya tekellerinin alternatif bütün anlatılara savaş açarak sansür ve karartmaya …
Küresel enformasyon akışını belirleyen ABD merkezli sosyal medya tekellerinin alternatif bütün anlatılara savaş açarak sansür ve karartmaya yöneldiği bir dönemde, önde gelen sosyal medya platformu Twitter’ın el değiştirmesi gündeme damgasını vurdu. Amerika’daki Demokratların çizgisini tam olarak benimsemeyen ve son dönemde ‘ifade özgürlüğü’ tartışması başlatan SpaceX ve Tesla’nın kurucusu milyarder Elon Musk‘ın Twitter’ı satın alması büyük yankı yarattı. 273.6 milyar dolarlık tahmini net değerle dünyanın en zengin insanı olan Musk, Suudi prenslerinin de hisseleri bulunan Twitter için 44 milyar dolarlık bir anlaşma yaptı
Musk’ın ilk işi ise, içerik kısıtlamalarını gevşetmekten sahte hesapları ortadan kaldırmaya kadar bir dizi değişiklik çağrısında bulunmak oldu. Ancak AB’den ifade özgürlüğünü sınırlandırabileceğinin işaretinin gelmesiyle Musk, ‘yasal çerçeveleri’ kast ettiğini söyleyerek geri adım attı. Twitter’ın Rusya’nın Ukrayna özel operasyonunu gerekçe göstererek kapalı algoritmalarını kullanarak işi alenen ‘nazi desekçiliğine’ vardırdığı ve kurumsal etiketlemeyi aşarak alternatif enformasyon ve düşünceleri alenen yasakladığı bir oramda Musk faktörünün ne gibi bir farklılık yaratacağı henüz bilinmiyor.
Elon Musk’ın Twitter’ı alması ve ifade özgürlüğü tartışmalarını Oda TV yazarı Onur Özersin ile konuştuk.
‘Sosyal medya şirketlerinin sahipleri de çalışanları da Demokratların hizmetinde’
Onur Özersin, Musk’ın Twitter’ı alma serüvenini aktarırken, varlıklı iş insanının Demokratlar ve Wall Street tarafından sevilmemesinin bu süreçte etkili olduğunu vurguladı. Özersin, Elon Musk’ın Twitter’ı alınmasını, ‘Ortaçağ’da barbarların gelip insanların mallarına el koymasıyla benzeştiren’ Bloomberg makalesine atıfta bulundu:
“Sorusu şuydu, ‘Demokrasinin en temel prensiplerinden biri ifade özgürlüğüdür. Twitter’ın ifade özgürlüğüne uyduğunu düşünüyor musunuz?’. Buna 2 milyondan fazla cevap geldi ve yüzde 70 hayır oyu çıktı. Bundan bir hafta kadar sonra bu ayın başında Elon Musk’ın Twitter’ın yüzde 9 hissesini aldığı ortaya çıktı. Buna da 3 milyar dolara yakın bir para vermişti. Ondan sonra şiddetli tepkiler gelmeye başladı. Elon Musk yönetim kuruluna girmek istediğini de belirtti. Buna diğer hisse sahipleri karşı çıktı. Amerika’daki medyadan birçok tepki geldi. Zaten iki sosyal medya şirketi var; Facebook ve Twitter. İkisi de Demokratların taraftarlığını yapıyorlar, sahipleri ve çalışanları. Elon Musk, Cumhuriyetçi olduğunu söylemese de Demokratları tasvip etmediği belli olan bir kişi. Daha önceden de Amerika’daki finans çevreleriyle Wall Street’te birçok sorun yaşamıştır. Wall Street de genelde Demokratlara destek verdiği için daha önce böyle sorunlar olmuştu. O yüzden çok aşırı tepkisel geldi. Bloomberg’te bir yazı çıktı ve Elon Musk’ın satın alınmasını, Ortaçağ’da barbarların gelip insanların mallarına el koymasıyla benzeştirdi. Bu eleştirilerden sonra Twitter’ın tamamını almadan bir gün öncesinde Elon Musk, ‘barbarlar kapınıza kadar geldi’ diye Twitter’dan bir mesaj attı. Ertesi gün Twitter’ın tamamını aldığı ortaya çıktı. Bunu Jack Dorsey tepkiyle karşılamadı. Ama diğer hissedarlar tepki göstermişti.”
‘Gizli engelleme çok daha sinsi yapılıyor, Musk’ın açık kaynak algoriması vaadi önemli’
Özersin, ‘ifade özgürlüğü’ çıkışına Avrupa Komisyonu’ndan ‘ifade özgürlüğü diye her şeye yer veremezsin, bizim kurallarımız geçerli’ yanıtı gelmesinin ardından Musk’ın ‘yasal çerçeve’ vurgusu yapmak zorunda kaldığını anımsattı. Ancak Özersin, sosyal medya platformlarında asıl sorunun sinsice yapılan ‘gizli engelleme’ olduğu ve Musk’ın açık kaynaklı algoritma vaadinin önemsenmesi gerektiği görüşünde:
“‘Musk ’İfade özgürlüğünden korkanların aşırı tepkisine değer’ diye Twitter’dan bir cevap yazdı. Musk’ın açıklamasında ifade özgürlüğü ve tarafsızlıktan başka en önemli şeyler Twitter’da kullanılan algoritmanın açık kaynak olacağını söyledi. Bu çok önemli bir nokta. Bu Facebook ve Google’da da var. Bizim kullandığımız her internet sitesinde var. Örneğin Twitter’da arama kısmına bir kelime yazdığınızda sizin karşınıza gelenlerin hangi sırayla olacağını yazılım algoritması karar veriyor. Bu kişiden kişiye de değişiyor. Siz aynı kelimeyi aradığınızda size farklı sırada gösteriyor, ben aynı kelimeyi aradığımda bana farklı sırada gösteriyor. Bu algoritmanın kriterlerini biz bilmiyoruz. Çünkü yazılım kapalı kaynaklı. Musk, gizli engellemeyi kaldıracağını söyledi. Açıkça engelleme ilk defa geçen Amerikan seçiminde oldu. Amerikan Başkanı Trump dahil birçok Cumhuriyetçi ve gazetecinin hesapları engellendi. İlk defa olmuştu. İkinci defa da Ukrayna savaşında gördük. Rusya’nın bütün medya kuruluşları daha organize bir şekilde Rus kültürü de dahil her şeyi engellendi. Facebook ve diğer medya şirketlerinde de öyle oldu. Elon Musk’ın söylediği gizli engelleme çok daha sinsi şekilde yapılıyor. Bunu Twitter’ın algoritması yapıyor. Mesela siz bir makalenin linkini verdiniz, hesabınız engelsiz görünmüyor ama mesajınız arama sonuçlarında çıkmıyor, hatta sizi takip eden insanların listesine de düşmüyor. Siz engellenmemiş gibi görünüyorsunuz ama esasında algoritma engelliyor. Yani verdiğiniz makale linkinin yayılmasını engelliyor. Elon Musk bunu açık kaynak yaparsa bu sefer internet sitesinde o kod yayınlanacak ve böyle bir şey yaptığı zaman bilgisayar yazılımından anlayan herkes böyle bir ayrım yaptığını anlayabilecek. Bu şeffaflık esasında bunun yapılmasını engelliyor. Çünkü eğer yaparlarsa herkes görebiliyor. Bu çok önemli bir şey.”
‘Burayı biz yönetiriz, karşıt fikirleri yok ediyoruz, bizim istediğimizi düşüneceksiniz mesajı’
Amerika’da Trump dahil Cumhuriyetçilere yönelik yahut Rusya’ya yönelik gizli engellemelerin insanların tüm argümanları duyma ve eleştirme hakkını elinden aldığını vurgulayan Özersin, buradaki mesajın ‘Biz hakimiz, burayı biz yönetiriz, karşıt fikirleri yok ediyoruz, sizin bizim istediğimizi düşüneceksiniz’ olduğunu belirti. Özersin, “Hukuk penceresinden bu engelleme yargısız infaz oluyor” vurgusu yapı:
‘Musk’ın Twitter’ı satın alması, Amerika’daki bir sonraki seçim için sosyal medyayı kontrol amaçlı bir ön alma olabilir’
Özersin, Musk faktörünün ifade özgürlüğü açısından getireceklerinin zamanla görüleceğini belirtti. Özersin’e göre Twitter’ın algoritmasının açık kaynak yapılması, devletler talep etse de sansürü engellemeye yarar. Demokratları destemeyen Musk’ın Twitter’ı satın almasının ABD’deki gelecek seçimler için kontrol mekanizması olabileceğine değinen Özersin, demokratların kapatılan sosyal medya hesaplarının yeniden açılmasından korktuğu görüşünde:
“Devletlerden böyle bir talep gelse, ‘Ben bunu yapamam çünkü kodlarım şeffaf, bu şekilde modifiye edemem’ diye cevap verebilir. O yüzden bu önemli bir konu. Zamanla göreceğiz. Kısa bir süre önce Trump’ın kurduğu bir sosyal medya şirketi var. şu anda mobil uygulamalarda Amerika’da birinci sırada. Kimse Amerikan başkanının hesabının engelleneceğini beklemiyordu. Bu bir spekülasyon bilemeyiz ama belki bir sonraki seçimlerde Cumhuriyetçilerin bir yatırımı gibi geliyor bana. Çünkü Trump’ın kendi sosyal medya şirketini kurması, ‘Truth Social’ diye bir isim vermişler, en çok indirilen uygulama. Sonra Twitter’ın el değiştirmesi, açıkça Cumhuriyetçi olduğunu söylemese Demokratları desteklemeyen Musk’ın satın alması Amerika’daki bir sonraki seçim için sosyal medyayı kontrol amaçlı bir ön alma gibi bir olay olabilir, öyle bir durum da söz konusu. Geçen durumda düştükleri duruma düşmemek için sanırım bir ön alıyorlar. Sosyal medya devlerine karşı bütün dünyada bir güven erozyonu oldu. Bunda Amerika’daki hükümetin bir müdahalesi olduğu açık, bunu sosyal medya şirketleri kendi kendilerine böyle bir önlem aldıklarını iddia ediyorlar. Ama muhtemelen hükümetten birileri ikna çabalarına girişiyor bunları yapmaları için. Elon Musk, Twitter’ın artık tarafsız olacağını söylediğine göre bu hesapların yeniden açılacağını söylemek mümkün. Trump artık gelmeyeceğini söyledi, çünkü kendi kurduğu sosyal medyada olacağını söyledi. Ama Cumhuriyetçiler ve diğer bütün görüşlerin hesaplarının tekrar açılması mümkün. Bunu bekliyorum. Demokratlar da bundan korkuyorlar. Bazı Amerikalı spikerler ‘Artık Elon Musk ifade özgürlüğü diyor ama hangi ifade özgürlüğü? Heteroseksüel erkeklerin ifade özgürlüğü mü?’ diye yorumlar getirdi. Daha önce kapatılan hesaplar açılacak mı diye böyle korkarak bu şekilde yorumlar yaptılar. Hesaplar tekrardan açılabilir, bu bekleniyor.”
