Küresel askeri harcamalar ilk kez 2 trilyon dolar çıtasını aştı

Stokholm Uluslararası Barış Araştırması Enstitüsü (SIPRI), sağlık sistemlerini çökerten, kapanmalarla geçen Kovid pandemisiyle mücadele eden ülkelerin buna rağmen cephaneliklerini doldurmakla meşgul olduklarını belirtti.

2021’de yüzde 0.7 artan küresel askeri harcamaların üst üste 7 yıldır artış göstererek 2 trilyon 113 milyar dolara ulaştığını aktaran SIPRI kıdemli araştırmacısı Diego Lopes da Silva, “Bugüne kadarki en yüksek rakam” vurgusunu yaptı.

ABD yeni silah araştırma-geliştirmeye odaklı

Buna göre herkesten çok askeri harcama yapan ABD’nin geçen yılki 801 milyar dolarlık harcaması, küresel eğilimin tersine yüzde 1.4’lük küçülme gösterdi. ABD’nin son 10 yıldır silah alımları yüzde 6.4 oranında azalırken silaha araştırma-geliştirmeye ayrılan bütçesi yüzde 24 artış gösterdi. 2021’de her ikisi de azaldı, ancak AR-GE’deki düşüşün o kadar belirgin olmaması, ABD’nin yeni nesil teknolojilere odaklandığının göstergesi oldu.

SIPRI araştırmacısı Alexandra Marksteiner, “ABD hükümeti, ABD ordusunun stratejik rakiplerine karşı teknolojik üstünlüğünü koruma ihtiyacını defalarca vurguladı” hatırlatmasını yaptı.

Çin üst üste 27 yıldır artırıyor

En çok askeri harcama yapan ülkeler listesinin 2. sırasındaki Çin, yüzde 4.7 artışla 293 milyar dolara ulaştı. Böylece üst üste 27 yıllık artış gösterdi.

Madalyonun öbür yüzünde Çin’in silahlanması, bölge ülkelerinin de silahlanmasını tetikledi. Yüzde 7.3’le 1972’den beri en yüksek yıllık artışı gerçekleştiren Japonya, 54.1 milyar dolara ulaştı. Avustralya’nın askeri harcaması yüzde 4 artışla 31.8 milyar doları gördü.

SIPRI kıdemli araştırmacısı Dr Nan Tian, “Çin’in Güney ve Doğu Çin denizlerinde ve çevresinde hak iddialarını artırması, Avustralya ve Japonya gibi ülkelerde askeri harcamaların önemli bir itici gücü haline geldi. Örneğin, Avustralya, Britanya ve ABD arasında AUKUS üçlü güvenlik paktı kurulması, Avustralya’ya tahmini maliyeti 128 milyar dolara varan 8 nükleer denizaltı tedarikini beraberinde getirdi” yorumunu yaptı.

Hindistan yerli silah sanayini kalkındırıyor

Listenin 3. sırasında 76.6 milyar dolarla yer alan Hindistan’ın harcaması 2020’ye kıyasla yüzde 0.9, 2012’ye kıyasla yüzde 33 arttı. Yerli silah endüstrisini güçlendirmek için 2021 askeri bütçesindeki sermaye harcamalarının yüzde 64’ü yerli olarak üretilen silahların satın alınması için ayrıldı.

Britanya’da bir yılda yüzde 3 artış

Listenin 4. sırasına yüzde 3 artışla 68.4 milyara ulaşan Britanya tırmandı.

2020’de 4. sırada bulunan Suudi Arabistan’ın askeri harcamaları ise yüzde 17’lik düşüşle 55.6 milyar dolara indi.

Rusya 5. sırada

Rusya en çok askeri harcama yapan 5. ülke oldu. Harcamalarını üst üste üç yıldır yükselten Rusya, 2021’de yüzde 2.9’luk artışla 65.9 milyar dolara çıkardı. Rusya’nın askeri harcamaları 2021’de GSYİH’nin yüzde 4.1’ine ulaştı.

Rusya’nın toplam askeri harcamalarının yaklaşık dörtte üçünü oluşturan ve operasyonel maliyetlerin yanısıra silah tedarikini de içeren ulusal savunma bütçesi, yıl boyunca yukarı yönlü revize edildi. Nihai rakam, 2020 sonunda 2021 için öngörülenden yüzde 14 daha yüksek çıkarak 48.4 milyar dolara ulaştı.

2014’te Kırım’ın iltihakı sonrası Batı’nın uyguladığı yaptırımlar ve düşük enerji fiyatlarının ortak etkisi nedeniyle Rusya’nın askeri harcamalarının 2016-19’da düşüşe girdiğini söyleyen SIPRI’nin Askeri Harcama ve Silah Üretim Programı Direktörü Lucie Béraud-Sudreau, “Yüksek petrol ve gaz gelirleri, Rusya’nın 2021’de askeri harcamalarını artırmasına yardımcı oldu” dedi.

Yaptırımların ne etkisi olur?

Lopes da Silva, bu kez Rusya’nın Donbass operasyonuna yanıt olarak Batı’nın uyguladığı yaptırım dalgası nedeniyle harcamalarını sürdürüp sürdüremeyeceğini tahmin etmenin zor olduğunu dile getirdi. 2014’te düşük enerji fiyatlarının de devreye girmesi nedeniyle tek başına yaptırımların etkisini ölçmenin zorlaştığını belirten araştırmacı, “Şimdi… daha sert yaptırımlarımız var, orası kesin, ancak Rusya’nın askeri harcamaları bu seviyede tutmasına yardımcı olabilecek daha yüksek enerji fiyatlarımız da var” dedi.

Madalyonun öbür yüzünde Ukrayna’nın askeri harcamaları 2014’ten beri yüzde 72 arttı. 2021’de bir miktar düşüşle 5.9 milyar dolara inen askeri harcamalar, yine de Ukrayna’nın GSYİH’sinin yüzde 3.2’sini oluşturdu.

NATO üyesi Avrupa ülkelerinin de askeri harcamaları artarken, ittifakın GSYİH’nin yüzde 2’sine ulaşması hedefini 2020’de 9, 2021’de ise 8 üye tutturdu. 2014’te tutturan ülke sayısı sadece 2’ydi. Lopes da Silva, Avrupa’nın harcamalarının artmaya devam etmesinin beklendiğini belirtti.