Kanada ile Danimarka, uğruna ‘viski savaşı’ verdikleri Kuzey Kutbu’ndaki ada için anlaşmaya vardı

Kanada ile Danimarka, aralarındaki 50 yıllık Hans Adası sorununa nokta koyan anlaşmayı törenle imzaladıklarını duyurdu. Anlaşma adayı Kanada’nın Nunavut bölgesi ile Danimarka’nın özerk Grönland Adası arasında ikiye bölerek sınır çizdi. Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly ile Danimarkalı mevkidaşı Jeppe Kofod, imza töreninde ada kavgasının şanına yakışır şekilde birbirlerine bir şişe içki hediye etti.

Grönland’ın kuzeybatısında 1.3 kilometrekare yüzölçümlü bir kaya parçasından ibaret olan Hans Adası’nın şöhreti ise ‘viski savaşlarına’ sahne olmasından kaynaklanıyor. Kanada ile Grönland arasındaki buzlu sularda 180 metre dikey olarak yükselen Hans Adası, her iki ülkeye 18 kilometre uzakta. Dolayısıyla uluslararası hukuka göre her iki ülke de kayalık üzerinde hak iddia edebiliyor.

Kanada ile Danimarka’nın 1973’te imzaladığı Nares Boğazı su yolu üzerinde sınır çizme anlaşmasında çözüme kavuşturulamayan Hans Adası’na ilkin 1984’te Kanada, bayrak dikti ve yanına bir şişe Kanada viskisi bıraktı. Bunun üzerine Danimarka’nın Grönland İşleri Bakanı soluğu kayalıkta alıp Danimarka bayrağı dikti, yanına akvavit denilen İskandinav içkisinden bir şişe bıraktı ve çıtayı bir tık yükseltip mektup koydu. Mektupta “Danimarka topraklarına hoşgeldiniz” yazıyordu.

Böylece dönem dönem Hans Adası’na bayrak dikip içki şişesi bırakarak birbirine nispet yapma geleneği başladı. Takip eden 49 yıl boyunca, onlarca Kanadalı ve Danimarkalı bu ritüele katıldı. Viski savaşlarının ününü duyup adaya giden ziyaretçiler, yıpranmış bayraklar, içki şişeleri ve esprili atışma notlarından oluşan bir denizle karşılaştı.

1988’de Danimarka Arktik Okyanusu devriye gemisi, üzerinde Danimarka bayrağı olan bir höyük inşa etti.

2001’de Kanadalı jeologlar, Kuzey Ellesmere Adası’nın haritasını çıkarırken Hans Adası’nda boy gösteriverdi.

2005’te Kanada Savunma Bakanı Bill Graham, sembolik bir hareketle Hans Adası’nda yürüyüşe çıktı. Graham ayak basmadan bir hafta önce, adaya, Kanada ordusu tarafından Kanada bayrağı ve plaketi yerleştirdi. Bu gelişmeyi protesto eden Danimarka, Kanada büyükelçisini geri çağırdı.

Karşılıklı Hans Adası’na bayrak çıkarma seferleri, 2005’te çözüm sürecinin başlatılmasıyla duruldu ve dünkü anlaşmayla noktalandı.

Kanada’nın ilk kez Danimarka ile bir kara sınırı paylaşması anlamına gelen anlaşma, Rusya’nın Ukrayna operasyonu döneminde iki NATO müttefikinden Kuzey Kutbu’nda sembolik bir birlik-beraberlik gösterisi oldu.

İmza töreninde Kanada Dışişleri Bakanı Joly “Birçok kişi buna viski savaşı diyordu, bence bu, savaşların en dostanesiydi” dedi. Joly, anlaşmanın ‘Arktik bölgesinde uluslararası işbirliği için yol gösterici olacağını ve hukukun üstünlüğünü tesis edeceğini’ söyledi. Danimarkalı mevkidaşı Kofod da anlaşmanın ‘uluslararası düzenin baskı altında ve demokratik değerlerin saldırı altında olduğu bir dönemde yapıldığını’ dile getirdi.