Hayvan mamasında KDV tartışması: ‘Kalitesiz ürünler 100 lirayı buldu, beslenme her canlının hakkı’

Türkiye’deki döviz kurunun artışı ve yaşanan enflasyon nedeniyle evcil hayvan mamaları ile medikal ürünlerin fiyatları da ani yükselişlere sahne oldu. Sokak hayvanlarını koruma ve besleme platformu Pati Koruyucuları, mama fiyatlarının yaklaşık bir sene içerisinde yüzde 200’lere varan artışları gördüğünü duyurmuştu.

Dövizden etkilenerek ürünlere zam yapan ithal firmaların yanı sıra yerli mama şirketleri de bu artışa uydu. Bu firmalardan biri olan Temiz Mama, yıllık enflasyon rakamları üzerinde bir fiyat artışına gittiği şikayeti üzerine “Gıda maddeleri fiyatlarındaki artışı bugüne kadar stoklarımız elverdiğince tolere etmeye çalıştık fakat kalite istikrarımızı koruyabilmek için fiyatlarımızı arttırmak zorunda kaldığımızı üzülerek belirtiriz” açıklamasında bulunmuştu.

‘Mama lüks değil ihtiyaç’ sloganı ile yola çıkan dernekler, kedi ve köpek mamalarından alınan yüzde 18 Katma Değer Vergisi (KDV) oranı başta olmak üzere, artan fiyatlar ve ardı ardına gelen zamlara tepki gösterdi. Balık, kuş gibi hayvanların yemlerindeki KDV oranın yüzde 1 olduğunu hatırlatan dernekler, KDV’nin kaldırılmasını talep ediyor.

Konuya dair açıklama yapan Pati Koruyucuları, “Her geçen gün çeşitli nedenler ile sürekli artan mama fiyatlarına yüzde 18 KDV oranı da eklendikçe hayvanseverler bu fiyatların altından kalkamaz hale gelmiştir, KDV oranını yüzde 1 ila 8 aralığına düşürerek ilk adımı atması gereken devlettir” çağrısında bulunmuştu.

Dostlarının ihtiyaçları için bütçe ayıran hayvanseverlerin gündeme taşıdığı konu, sosyal medyada açılan #mamalardakiKDVkaldırılsın tagi, Change.org’ta başlatılan kampanya ve çeşitli zincir oluşturma paylaşımları ile de desteklendi. Konuya siyasi isimler de dahil oldu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla kampanyalara destek verdi. Türkiye İşçi Partisi İstanbul Milletvekili Sera Kadıgil de, dolar kurunun 6 lira olduğu dönemde kanun teklifi verdiğini belirterek tepki zincirine katıldı.

Ocak sonuna doğru ise konuya dair yeni gelişmeler yaşanmıştı. Hayvanları Çaresizlik ve İlgisizlikten Koruma Derneği (HAÇİKO) Başkanı Ömür Gedik, uzun zamandır hayvanseverlerin gündeminde olan ‘mama indirimi’ ile ilgili olarak Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Mahmut Gürcan’ı ziyaret etti. Gedik, görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, “KDV’de sadeleştirmeye gidileceğini ve yüzde 18 KDV oranının düşürüleceği sözünü aldık. Birkaç aya bahsettiği çalışmaların sonuçlanacağını umuyoruz” dedi.

Peki evcil hayvanların güncel mama fiyatları ne kadar? Artan fiyatların hayvanseverlere, petshoplara ve belediyelere etkisi ne oluyor? Fiyatlara yeni zamlar yapılacak mı? Uzman antropolog ve psikolog olmasının yanı sıra hayvan hakları savunucusu olan Binnur Aytan konuyu hayvanseverler açısından, İstanbul Büyükşehir Belediyesi yetkilisi mevcut uygulamalar üzerinden ve Petshop sahibi Yener de güncel piyasanın değerlendirmesi ile yaşananları Sputnik’e anlattı.

‘Kalitesiz mamalar bile 100 liradan başlıyor’

Aytan, evinde baktığı 2 köpeğinin yanı sıra, ormanlık alanda ve sokakta bulunan 300’ e yakın hayvan dostunun da sağlık, bakım ve beslenmeleri ile ilgileniyor.

Sokakta yaşamak zorunda kalan hayvanlarla ilgilenen bir hayvanseverin oldukça sağlam bir psikolojiye, yeterli maddi olanaklara, duygusal sağlamlığa, fiziksel güce ve sosyal iletişim becerilerine sahip olması gerektiğini söyleyen Aytan, “Günlük işleriniz içerisinde bu hayvanların beslenmeleri mutlaka oluyor. Beslemeyi gerçekleştirebilmek için mamaya ihtiyacınız var. Mamalar son zamanlarda yüzde 50 oranında arttı. Saman gibi, dokununca dağılan, kalitesiz mamalar bile 100 liradan başlıyor. 200 köpeği beslediğinizi bir düşünün? Bir beslemede minimum 4 paketten 15 kilogram mama kullanmanız gerekiyor. Her gün 400 lira bütçe ayırmanız lazım. Nasıl gücünüz yetecek?” dedi.

‘Beslenme her canlının hakkı, bir lüks değil’

Aytan, mamalardan alınan vergiyi hatırlatarak şunları ifade etti:

‘Özel kliniklerin fiyatlarında da çok fazla artış oldu, bunun kontrol altına alınması gerekiyor’

Zorluk yaşanılan bir diğer konunun sağlık hizmetleri olduğunu aktaran Aytan, belediyelerin yeterli donanıma sahip olmaması nedeniyle özel kliniklere gitmek zorunda kaldıklarını belirterek, “Özel klinikler ateş pahası. Bir muayene 170 liradan başlıyor. Buna görüntüleme ve laboratuvar hizmetleri, uygulanan ilaçlar, müdahaleler, operasyonlar, pansiyon vb. eklendiğinde klinikten minimum 5000 TL’ye zor çıkıyorsunuz. Cebinizde varsa ne ala, hiçbir hayvan severin maddiyatı candan öne alacağını düşünmüyorum, fakat yoksa, adınıza kaydedilen milyarlarca borçla baş başa kalıyorsunuz. Özel kliniklerin fiyatlarında da çok fazla artış oldu. Bunun kontrol altına alınması gerekiyor. Eczaneden 30 TL’ye alabildiğiniz ilaç klinikte uygulandığında 150 TL yazılıyor. 3 TL’ye alınan ilaca 100 TL veriyorsunuz. Benim anlam veremediğim bir uygulama da “ilaç içirme ücreti”. Verdiğiniz mamaya katsanız zaten yiyorlar, ağzını aralayıp boğazına ittiğiniz 30 TL’lik bir ilaç için 150 TL, o ilacı içirmek için de 30 TL masraf yazılıyor. Bir hafta klinikte tedavi gören, hele bir de operasyon geçiren bir patili dostunuz varsa geçmiş olsun, 10-15 bin lira borç sahibi oldunuz demektir. Bunun iyileştirilmesi gerekiyor. Belediye veterinerlik işlerine daha fazla bütçe, ekipman ve personel desteği gerekiyor” şeklinde konuştu.

İBB: Son bir ila iki yıl içinde mama fiyatlarının 2.5-3 kat arttığı görülüyor

Sputnik’e bilgi veren İstanbul Büyükşehir Belediyesi yetkilisi, 1 Kasım ile 21 Şubat tarihleri arasında 95 bin kilogram köpek maması, 9 bin 725 kilogram da kedi maması dağıtıldığını aktardı.

Kış aylarında mama dağıtımı miktarının arttığına dikkat çeken çalışanlar, “Örneğin yaz aylarında ayda ortalama 20 bin ton köpek maması dağıtılırken kış aylarında bu rakam 25 bini geçiyor. Mama fiyatları ile ilgili bir bilgilendirme yapamıyoruz ancak son 1-2 yıl içinde mama fiyatlarının 2.5-3 kat arttığı görülüyor” dedi.

‘İnsanlar artık kedi ya da köpek beslemenin çok lüks olduğunu düşünüyorlar’

İthal mamaların fiyatlarının artmasının yanında yerli mamaların da zaten fiyatlarında artış yaşandığını söyleyen petshop sahibi Yener, “Bu da bizi etkiledi.Yani en iyi mamayı alan müşteri, biraz daha orta segment mama almaya başladı. En iyi mamayı almaya devam eden de var, tabii isyan eden de var. Ama tabii ki ister istemez bir kayıp oluyor. İnsanlar artık kedi ya da köpek beslemenin çok lüks olduğunu düşünüyorlar. Etkilenen çok etkilendi ama etkilenmeyen bir kısım da var” ifadelerini kullandı.

‘Piyasa yüzde 90 oturdu, fiyatlar sabitlendi’

Normal şartlar altında çok fiyat değişikliği yapan bir firma olmadıklarını söyleyerek şöyle konuştu:

‘İthal firmalar mamalara zam yapmıyorken yerli firmalar devamlı zam yaptı’

Sözlerine devam eden Yener, “Bu dönemde ithal firmalar zam yapmıyorken, yerli firmalar devamlı zam yaptı. Kur 18 liralara çıktığı dönemde ithal mamalara zam yapılmamıştı. İthal firmalar o zamanlar belki malı bekletip vermemiştir ya da çok az mal vermişlerdir ama hepsi ocak ve şubat ayında sabit bir fiyata geçiş yaptı” dedi.

‘Dolar yarın 20 liraya çıkmazsa bu fiyatlar 3-4 ay daha böyle kalacaktır’

En son ocak ve şubat aylarında zam geldiğini söyleyen Yener, “İthal grupta olan firmaların, kuru sabitleyerek uzun zaman zam yapacaklarını zannetmiyorum. Kuru yüksekten sabitledikleri için kurun oynamaları fiyatlara yansımıyor. Uzun zamandan da kastım belki 6’ıncı veya 7’inci ay zam yapacaklardır ama önümüzdeki 3-4 ayda bir hareketlilik olacağını düşünmüyorum. Dolar yarın 20 liraya çıkmazsa bu fiyatlar bir süre daha böyle kalacaktır” dedi.