Nato ve Tübitak tarafından desteklenen, karbon lifli polimer ile bina güçlendirme projesi 2008 yılında Hatay’da örnek bir araştırma projesi olarak başladı.
Nato ve Tübitak tarafından desteklenen, karbon lifli polimer ile bina güçlendirme projesi 2008 yılında Hatay’da örnek bir araştırma projesi olarak başladı. Dünyanın herhangi bir yerinde çok katlı eski bir binanın rehabilite edilmesi için ilk kez bu teknik kullanıldı. O dönem ODTÜ’de görev yapan Prof. Dr. Güney Özcebe ve Prof. Dr. Barış Binici önderliğinde yürütülen güçlendirme projesinde MasterBrace markalı karbon lifli polimer sistemi de kullanıldı. 9 katlı binada 5 ay gibi kısa bir sürede uygulamalar yapılarak proje 2009’da tamamlandı.
6 Şubat 2023 tarihinde Pazarcık ve Elbistan merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler 11 ilde büyük yıkıma yol açarken binlerce vatandaşımız hayatını kaybetti. Eski yapı stokunun yoğun olduğu Hatay’da en çok etkilenen illerden biri oldu. 2008 yılında Antakya’da bir sitede karbon lifli polimer kullanılarak güçlendirme yapılan bina ayakta kalırken aynı mimari yapıya sahip olan güçlendirilmemiş diğer blok tamamen yıkılmıştır.
Depremler sonrası güçlendirme projesini yürüten Prof. Dr. Güney Özcebe, ayakta kalan bina ile ilgili şu ifadeleri kullandı: “Temel amacımız insanları evlerinden çıkarmadan, mümkün olduğu kadar onları yerlerinde tutarak binalarını can güvenliklerini sağlayabilecek bir performans düzeyine çekmekti. Bu çok önemli bir amaçtı. Antakya’da normal şartlarda göçme arifesine gelmiş bir binayı içindeki sakinlerini çıkarmadan hatta onlarla vakit geçirerek onardık. Depremde binanın içindeki bütün insanlar kurtuldu. Binadaki her bir kişinin bugün sağlıklı olarak hayata tutunması bir akademisyenin alabileceği en büyük ödüldür.“
Son depremlerde görülmektedir ki, ülkemizde yeni yapıların depreme dayanıklı tasarlanması ve üretilmesinin yanında, öncelikli giderilmesi gereken sorun, mevcut riskli yapı stokunda deprem güvenliğinin sağlanmasıdır. İstanbul’da riskli binaların yıkılarak yeniden yapılması, zaman, adet, etkilediği nüfus, ekonomik ölçek ve fiziki imkanlar dikkate alındığında pek olası değildir. Bina güçlendirme uygulamalarında yüksek teknolojiye duyulan gereksinim bir kez daha karşımıza çıkmaktadır. İnsanların evlerini boşaltmalarına gerek kalmadan güvenli, kolay ve hızlı güçlendirme uygulamalarının gerçekleştirilmesi için yeni teknolojilerden yararlanmak kaçınılmazdır.
Kompozit malzeme teknolojilerinde son yıllarda yaşanan gelişmeler bu malzemelerin yapı sektöründe de kullanılmalarına olanak vermiştir. Lifli Polimer (FRP) olarak isimlendirilen bu malzemeler Master Builders Solutions tarafından MasterBrace® markası altında 25 yılı aşkın süredir yapı sektöründe kullanılmaktadır. MasterBrace® sistemleri karbon, cam ve aramid lifli kumaş, ön- üretimli plaka ve çubuklardan oluşan lifli polimer (FRP) malzemelerini ve bu malzemeleri yapı elemanları ile birlikte kompozit yapı kazanmalarını sağlayan özel kimyasal yapıştırıcıları içermektedir. MasterBrace® FRP sistemleri uzman uygulayıcıları tarafından son derece profesyonel şekilde kolay uygulanabilen, proje izin verdiği sürece uygulama sırasında yapının boşaltılmasını gerektirmeyen, kısmi sınırlamalarla uygulanarak yaşam konforunu etkilemeyen yüksek teknolojili ürünlerden oluşur.
Lifli Polimer (FRP) sistemleri ile yapılacak güçlendirmelerin ilgili yönetmeliklere uygun olarak projelendirilmesi çok önemlidir. Herhangi bir yönetmeliğe dayanmadan tamamen sezgisel/kontrolsüz olarak hazırlanan uygulama projeleri fayda yerine zarar verebilir. Ülkemizde 2018 yılında güncellenen Deprem Yönetmeliğinde yer alan “Mevcut Binaların Değerlendirilmesi ve Güçlendirilmesi” konulu bölüm Lifli Polimer (FRP) sistemler ile güçlendirme esaslarını da içermektedir. Güçlendirme projelerinin ve uygulamalarının, konusunda uzman mühendisler tarafından yapılması binanın deprem hareketi altında öngörülen davranışı göstermesi açısından son derece önemlidir.
Mevcut binaların deprem güvenliklerinin sağlanmasının yanında depremleri hafif ve orta hasarla atlatmış yapıların da onarılıp güçlendirilmesi yoluyla tekrar kullanıma kazandırılması ülke ekonomisi için vazgeçilemez bir gerçekliktir. Hasarlı binaların onarımı ve güçlendirilmesi de son derece ciddi, profesyonellik isteyen bir süreçtir. Yanlış yapılan güçlendirme projesi ve uygulaması depremi hasarlı bir şekilde atlatabilecek bir binanın yıkılmasına bile sebep olabilir. Uzman mühendisler tarafından projelendirilmiş ve uzman ekipler tarafından, belgeli olan ürünlerin kullanıldığı uygulamalar doğru güçlendirmeyi sağlayabilir.
Onarım ve güçlendirme sürecinde kullanılacak malzemelerin de üstün özelliklere sahip olmaları gerekmektedir. Hasarlı beton onarımında kullanılacak tamir harçları mevcut betonla eşdeğer veya üstün mekanik özelliklere (basınç dayanımı, eğilme dayanımı, elastisite modülü vs.) sahip olmalıdır. Bunun yanı sıra mevcut betona göre durabilitesinin çok daha yüksek olması gerekmektedir. Bu ana prensiplerden yola çıkılarak Master Builders Solutions Ar-Ge merkezlerinde 50 yıla yakın bir süredir MasterEmaco® tamir harçları geliştirilmektedir. Emaco® serisi hemen hemen her türlü betonun onarımını gerçekleştirecek ve o betonlara uyum sağlayacak çok farklı tiplerde tamir harçları içermektedir.
Deprem birlikte yaşamak zorunda olduğumuz bir gerçek olsa da sahip olduğumuz bilgi birikimi, tecrübe ve teknoloji çaresiz kalmamamızı, bilimsel çözümler üretmemizi sağlamaktadır. Master Builders Solutions Yapı Kimyasalları olarak ülkemize ve insanlara karşı duyduğumuz sorumluluk ile sürekli çalışarak yaşam kalitemizi yükseltecek uluslararası standartlarda teknolojik ürün ve hizmet sunuyoruz.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
