Üst üste gelen zamlar, vatandaşı işin içinden çıkamaz hale getirdi. Sosyal hayatlarını neredeyse sıfıra indirmek zorunda kalan vatandaş için …
Üst üste gelen zamlar, vatandaşı işin içinden çıkamaz hale getirdi. Sosyal hayatlarını neredeyse sıfıra indirmek zorunda kalan vatandaş için dışarıda yemek yemek ise hayal olmaya başladı. Son zamlardan sonra yetişkinlerin çocuk menüsüne yöneldiğini belirten esnaf, “Fiyat sorup da geri dönenlerin sayısı artıyor. Çaresizlikten insanlar mahvolmuş durumda… Eskiden kaşarlı dürüm yiyen şimdi ‘Bir yarım yeter’ diyor. ‘Ekmek arasına ekmek koyar mısınız?’ diyen bile oldu” sözleriyle gelinen son noktayı özetliyor.
2021 yılı, ekonomi yönetiminin faiz indirimi ısrarıyla döviz kurlarının patladığı, akaryakıt ve gıda fiyatlarının rekor seviyelere ulaştığı bir yıl oldu. 20 Aralık kur operasyonunun ardından dövizde sert düşüş yaşandı ancak bu durum etiketlere yansımadı. Aksine rekor artışlar oldu. Öyle ki vatandaşlar artık temel gıda ürünlerini dahi alamaz ya da taneyle veya çıkmalarını alır hale geldi.
Hal böyle olunca dışarıda yemek yemek de neredeyse imkansız hale geldi. Bütçesi zorlanan dar gelirli için çay-simit dahi hayal oldu. Son zamlardan sonra içi boş baklava, tost, gözleme, içsiz köfte gibi çareler üreten esnaf, aslında bunun bir çaresizlik olduğunu ancak işlerini döndürebilmek ve vatandaşı geri çevirmemek için bu adımların atıldığını anlattı.
ESNAF DERTLİ, VATANDAŞ MAĞDUR
SÖZCÜ muhabiri, İstanbul’da Kadıköy ve Şişli’de esnafa mikrofon uzattı, “Son dönemde satışlar nasıl? İçi boş baklava, gözleme, içsiz köfte gibi çözümler sizce çare olur mu?” diye sordu. Verilen yanıtlar şöyle oldu:
“ÇARE DEĞİL, ÇARESİZLİK”
Tantunici esnafı Kadir Kaya: “Bunlar çare değil, çaresizliktir. Çaresizliğin büyük bir örneğidir. İnsanlar artık mahvolmuş durumda. Biz tantuni satıyoruz, insanlar tek porisyonla doymuyor, 2-3 tane yemesi lazım ama o kadar yiyemez çünkü parası yok. İnsanlar dışarıda doymuyor. Doymak için de demek ki esnaf böyle bir çare üretmiş.
“YETİŞKİNLER ARTIK ÇOCUK MENÜSÜ YİYOR”
(Müşterilerinizden porsiyon küçültmeye gidenler oldu mu?) Biz mesela menümüze çocuk menüsü koymuştuk, talep artık daha çok çocuk menüsüne gidiyor. İnsanlar fiyatı pahalı geldiği için büyük menü yiyemiyor. ‘Açlığımı yatıştırayım, bir an önce kendimi eve atıp evde yerim’ diyorlar. Yetişkinler şu an bizden çocuk menüsü istiyor. Hatta çocuk menüsü, bizim masalarımızdaki menüde olmadığı için, dışarıdaki menüden görüp içeride görmeyince hemen kalkıp çıkıyorlar. Sorduğumda, ‘Biz çocuk menüsünü istedik, menüde yoktu’ diyorlar. Bu demektir ki, müşteri parası yok diye çıkıyor içeriden. 10 liralık (çocuk menüsü) menüyü görmediği için çıkıp gidiyor.
“‘EKMEK ARASINA EKMEK KOYAR MISINIZ?’ DİYEN OLDU”
(İçsiz ekmek almak isteyenler oluyor mu ya da olacak gibi mi?) Henüz olmadı ama ileride büyük ihtimalle olacak. ‘Ekmek arasına ekmek koyar mısınız?’ diyen oldu. Ekmek arasına, malzeme dışında ek olarak ekmek de koyduğumuz oldu doyması için.”
“HALKIN YAPACAK BAŞKA BİR ŞEYİ KALMADI”
Dönerci Serkan bey: “Halkın yapacak başka bir şeyi kalmadı. Esnaf da buna bu şekilde çare buldu. Hiç kimse için hoş bir durum değil. Tabi ki hiç kimse bu içi boş ürünlerden yemek istemez. Esnaf da sürdürülebilirliğini sağlamak için mecburen böyle bir uygulama yaptı.
“ÇARE ÜRETMEYE ÇALIŞIYORUZ”
(Döner alamayıp da boş ekmek isteyen vatandaşlarla karşılaşıyor musunuz?) Maalesef evet. O şekilde talep oluyor. Biz bunu ne kadar karşılayabiliriz, ne kadar kişiye yardımcı olabiliriz onu düşünüyoruz. Konu hakkında çare üretmeye çalışıyoruz. Halk zor durumda.”
“MÜŞTERİLERİN YARISINDAN FAZLASI DİLİM PİZZA YİYOR”
Pizzacı Gökhan Türen: “Bu bir çözüm değil. Piyasada iş olmadığı için esnaf ne yapacağını şaşırmış durumda. Her şeye zam geldi, insanların bir şey almaya gücü yetmiyor. (Her gelen müşteri 1’er tane pizza yiyebiliyor mu yoksa birkaç kişi tek pizza mı sipariş veriyor?) Eskiden 4 kişi gelip 4 pizza yiyorlardı, şimdi 4 kişi gelip 2 pizza yiyor. Son zmalardan sonra böyle oldu. (Dilim pizza satışlarında artış var mı son dönemde?) Dilim pizza daha uygun olduğu için bir yönelim var. Tam pizzaya 30 lira vereceğine dilimine 10 lira vermeyi tercih ediyorlar. Müşterilerin yüzde 50’den fazlası artık dilim pizza alıyor. Eskiden dilim yemezlerdi, tam pizza yerlerdi.”
“ESKİDEN ET ALAN ŞİMDİ TAVUK; ESKİDEN TAVUK ALAN ŞİMDİ SİMİT ALIYOR”
Ergün Karaoğlu: (Son dönemde satışlar nasıl?) Son zamlardan sonra yüzde 50 düştü. (Müşterilerin porsiyon alışkanlıklarında bir değişiklik oldu mu?) Eskiden et döner alan şimdi tavuk döner alıyor; eskiden tavuk döner alan da şimdi simit alıyor. (Fiyatları gördükten sonra alamadan çıkan müşteriler oluyor mu?) Çok var. Gelen müşterilerin yüzde 20-25’i geri dönüyor. Fiyatı sorup gidiyor ya da tabelayı görüyor gidiyor.”
“GÜNDE 20-30 MÜŞTERİ FİYATLARA BAKIP GERİ DÖNÜYOR”
Şefik İnan: “(Son dönemde satışlar nasıl?) Geçen seneye göre satışlarda yüzde 50 düşüş var. (Müşterilerin porsiyon alışkanlıklarında bir değişiklik oldu mu?) Tabi ki oldu. İnsanların cebinde para olmadığı için ona göre alıyor. (Fiyatları gördükten sonra alamadan çıkan müşteriler oluyor mu?) Günde neredeyse 20-30 tane müşteri var fiyatlara bakıp geri dönen.
“HER ŞEYİN FİYATI ÇOK ARTTI”
Mehmet Altun: “(Son dönemde satışlar nasıl?) Azalış var. Her şeyin fiyatı çok arttı. (Müşterilerin porsiyon alışkanlıklarında bir değişiklik oldu mu?) Eskiden kaşarlı dürüm yiyen şimdi ‘Bir yarım yeter’ diyor. Ya da kaşarlı değil de kaşarsız yiyor. Ne yapsın adam…”
