Marşlar çoğu zaman belirli bir grubun düşüncelerini ifade eden ve o grup üyelerine heyecan veren şarkılardır. Genel olarak bu tür marşlar …
Marşlar çoğu zaman belirli bir grubun düşüncelerini ifade eden ve o grup üyelerine heyecan veren şarkılardır. Genel olarak bu tür marşlar, belirli bir amaç doğrultusunda yazılır ve bestelenir. Ancak bazı şarkılar kendiliğinden bir marşa dönüşebilir. Bella Ciao, Türkçesi ile Çav Bella şarkısı, bu durumun en bilinenin örneği. Aslında bir İtalyan halk şarkısı olmasına rağmen Çav Bella, yıllar içinde anti-faşist hareketin marşına dönüşmüştür.
Son olarak Netflix’te yayınlanan La Casa De Papel dizisinde de duyduğumuz Çav Bella şarkısı, İtalyan işçilerin zorlu çalışma hayatını anlattığı bir halk şarkısıyken 2. Dünya Savaşı ile birlikte Hitler ve Mussolini gibi zorba liderlere karşı bir başkaldırı marşına dönüştü. Tüm dünyayı etkisine alma hikayesi ise bir hayli enteresan. Gelin Çav Bella şarkısının hikayesine ve bugün yaşadığı dönüşüm yolculuğuna yakından bakalım.
Pirinç tarlalarında çalışan İtalyan işçilerin şarkısı:
Bella Ciao, Türkçesi ile Çav Bella şarkısının ilk olarak ne zaman ortaya çıktığı bilinmiyor ancak genel olarak, 19. yüzyılın ilk yıllarında İtalya’da söylendiği düşünülüyor. Pirinç tarlalarındaki işçiler sabahın kör saatinde çalışmaya başlıyor ve insanlık dışı koşullarda çalıştırılıyordu.
Bestesinin ve güftesinin kime ait olduğu bilinmeyen Bella Ciao şarkısı işte tam olarak bu hikayeyi anlatır. Karısını evde bırakarak pirinç tarlasına çalışmayan giden bir İtalyan işçinin, evde onun yoluna gözleyen karısına anlattığı bir hikayedir. ‘Elveda Güzelim’ anlamına gelen Bella Ciao, hem işçilerin zorlu çalışma koşullarını hem de sevdayı anlatan bir İtalyan halk şarkısıdır.
Çav Bella şarkısı siyasi bir marşa dönüşüyor:
2. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla yayılan korkunç atmosferde Hitler, Mussolini, Franco gibi hem halkını hem de dünyanın diğer halklarını tehdit eden liderlerin ortaya çıkması ile bunlara karşılık olarak anti-faşist hareketler kurulmaya başladı. Faşizmin kurucusu İtalyan Mussolini olduğu için ilk anti-faşist ayaklanmalar İtalya’da ortaya çıktı.
Zaten halk tarafından sevilerek söylenen ve işçilerin zor durumunu anlatan İtalyan halk şarkısı Bella Ciao, bu dönemde muhalif hareket tarafından bir marşa dönüştürüldü. Bu muhalif hareket kapsamında tüm anarşistler, komünistler, sosyalistler ve diğer anti-faşist gruplar için Çav Bella, gerçek bir isyan marşına dönüştü.
Çav Bella şarkısı tüm dünyaya yayılıyor:
Yerel bir halk şarkısının, aynı insanlar tarafından bir marşa dönüştürülmesi anlaşılır bir durum ancak bütün dünyayı etkisi altına alması gerçekten hayret verici. Kesin olmamakla birlikte tüm dünyanın Çav Bella şarkısı ile tanışması, 1947 yılında gerçekleşti.
1947 yılında Prag’da yapılan Dünya Öğrenci ve Gençlik Festivali’ne dünyanın 71 farklı ülkesinden binlerce kişi katıldı. İtalyan anti-faşist gruplar bu festivalde kendi yorumlarıyla Çav Bella şarkısını marş olarak söylediler. O günden sonra bir İtalyan halk şarkısı olan Çav Bella sınırları yıkmış ve tüm dünyadaki anti-faşist hareketlerin marşı haline gelmiştir.
Çav Bella aslında bir musevi halk şarkısı da olabilir:
Bella Ciao ile ilgili pek çok bilgi mevcut ancak şarkının ilk kaydı İtalyan halk şarkıcısı Giovanna Daffini tarafından 1962 yılında yapılmıştır. Biraz geriye gidip de diğer kayıtları incelediğimiz zaman karşımıza 1919 yılında yapılmış bir kayıt çıkıyor ve kaydın İtalya ile yakından uzaktan ilgisi yok.
Dünyada musevilere özgü, İbranice ‘Klezmer’ olarak adlandırılan bir enstrümantal müzik türü var. Bu türde yapılmış 1919 tarihli kayda baktığımız zaman güfte olmasa da beste olarak Çav Bella ile birebir aynı bir şarkı çıkıyor karşımıza. Bu nedenle Çav Bella şarkısının kökeni musevi olabilir ancak kesin bir şey söylemek zor.
Türkçe Çav Bella yorumları:
Çav Bella’nın bilinen ilk Türkçe yorumu 1980 yılında protest müzik grubu Grup Yorum tarafından yapılmıştır. Grup Yorum versiyonu, şarkının yaygın siyasi içeriğine uygun olarak Türkçeleştirilmiştir. Sonraki yıllarda Mehmet Taneri tarafından seslendirilen ‘Sen Sen Sen’ isimli bir versiyon vardır ancak bu şarkıda yalnızca besteye sadık kalınmış ve güfte, bir aşk şarkısına dönüştürülmüştür.
Şarkının Grup Kızılırmak tarafından yapılan siyasi bir versiyonu, Grup Vitamin tarafından yapılan bir parodi versiyonu, Anadolu Gençlik Derneği tarafından yapılan bir milli görüş versiyonu ve Galatasaray Taraftar Albümü’nde ‘Destanlar Yazan’ ismiyle bir taraftar marşı versiyonu bulunmaktadır.
Çav Bella ne demek?
Evet, Çav Bella bir anti-faşist marşı ve doğal olarak pek de sevimli gözükmüyor. Ancak yüzyıldan uzun süredir tüm dünyaya yayılmış böyle bir besteye karşı önyargılı davranmak da doğru değil. Dini ezgiler dışında kaç şarkı dünyanın her noktasında tanınır hale gelmiştir?
Dileyen inancına göre güfteyi özelleştirebilir ancak beste, artık tüm insanlığın ortak malıdır. Ne zaman bir Çav Bella duysak insan olduğumuzu hatırlarız. Sözleri bize uyuyorsa ne ala, uymuyorsa da yalnızca güzel bir şarkı dinlemiş oluruz. Yani Çav Bella aslında bir noktada kavgayı bırak, müziğe kulak ver demektir.
