“Yapay zekânın geliştirdiği bir icadın patent başvuru hakkı kime ait?” Hukuki açıdan henüz net bir cevabın verilemediği bu soruya yanıt bulmak için Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Özgür Arıkan araştırmalarına Oxford Üniversitesi’nde başlıyor.
“Yapay zekânın geliştirdiği bir icadın patent başvuru hakkı kime ait?” Hukuki açıdan henüz net bir cevabın verilemediği bu soruya yanıt bulmak için Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Özgür Arıkan araştırmalarına Oxford Üniversitesi’nde başlıyor. Avrupa Birliği’nin (AB) Marie Sktodowska Curie Uluslararası Burs ve Araştırma Dolaşım Destekleri Programı (MSCA) kapsamına alınan “legAIstatus” projesiyle, yapay zekânın fikri mülkiyet hakları konusunda yasa yapıcılara yön gösterilmesi hedefleniyor.
Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Fikri Mülkiyet Hukuku Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Özgür Arıkan, yapay zekâ ile fikri mülkiyet hukuku ilişkisini patent hakları açısından ele alacağı çalışmaya Oxford Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Robert Burrell danışmanlığında başlıyor. Dr. Öğr. Üyesi Arıkan, Roma hukuku alanındaki çalışmalarından da faydalanarak Roma kölelerinin yasal statüsünün bu tartışmaya ışık tutup tutamayacağını, projenin ev sahibi yükseköğretim kurumu olan Oxford Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde araştıracak.
“YAPAY ZEKÂ GELİŞTİKÇE YENİ HUKUKİ BOŞLUKLAR OLUŞUYOR”
Gittikçe gelişen yapay zekâ teknolojisinin başta fikri mülkiyet hukuku olmak üzere birçok alanda boşluklara neden olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Arıkan, projenin ortaya çıkma sürecini şöyle özetliyor:
“Yapay zekâ son yıllarda inanılmaz bir gelişme kaydetti ve her geçen gün güçlenmeyi sürdürüyor. Ancak gelişen bu teknolojiyle birlikte hukuki açıdan daha önceden öngöremediğimiz boşluklar ortaya çıkıyor ve bu nedenle tüm dünyadaki yasa yapıcıları yeni zorluklar bekliyor. Fikri mülkiyet hukuku çerçevesinde de önemli boşluklar söz konusu. Yapay zekâlar hem resim çizip, müzik bestelemek gibi eser üretebilecek hem de patent başvurusuna konu olabilecek buluş yapabilecek bir düzeye geldi. ‘Peki, yapay zekânın geliştirdiği fikri ürünler üzerindeki haklar kime ait olmalı?’ Bu konu hukuki açıdan bir tartışma alanı doğuruyor. Marie Sktodowska Curie Uluslararası Burs ve Araştırma Dolaşım Destekleri Programı (MSCA) tarafından desteklenmeye layık görülen “legAIstatus” projemizle bu soruya bir yanıt vermek için çalışacağız.”
“ROMA HUKUKU SORULARIMIZA IŞIK TUTABİLİR Mİ?”
Dr. Öğr. Üyesi Arıkan, bu yanıta ulaşmak için Roma hukukunda yer alan kölelerin yasal statüsünün yapay zekâ sistemleri için de bir fikir verebileceği bilgisini paylaşıyor. Roma hukukunda kölelerin hukukun öznesi değil nesnesi olduğunu ifade ederek, “Roma döneminde kölelerin mülk edinme (mülkiyet) hakkı da dahil hür kişilere tanınan hakları olmamasına rağmen bazı köleler ticari becerileri ile sahipleri tarafından kendilerine bırakılan sermayeyi işleterek birtakım kazanımlar elde edebiliyordu. Kölelerin bizzat oluşturdukları tüm kazanımlar sahiplerinin mülkiyetine dahil oluyordu. Kölelerin sermayeyi işletirken altına girdikleri hukuki sorumluluklardan ise sahipleri ancak dolaylı ve sınırlı olarak sorumlu tutulabilmekteydi. Günümüze döndüğümüzde, Roma hukukunda yer alan bu hukuki statü yapay zekâ sistemlerinin meydana getirdikleri buluşlarda hak sahipliği sorunu için bir çözüm sunabilir mi? Bu soruya aradığımız cevap aslında güncel bir yasal boşluğu doldurmayı, bir alternatif sunmayı amaçlıyor” diye belirtiyor.
Dr. Öğr. Üyesi Arıkan, proje tamamlandığında yasa yapıcılara yön gösterecek bir yaklaşımın ortaya çıkması hedeflediklerini söylüyor. İlerleyen aşamalarda ise konuyu yapay zekânın üçüncü kişilerin patent ve diğer fikri mülkiyet haklarını ihlal etmesi durumunda ne olacağını incelemek için genişletmek de istiyor.
Dr. Öğr. Üyesi Özgür Arıkan kimdir?
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi lisans programından 2007’de mezun olan Dr. Öğr. Üyesi Arıkan yüksek lisans eğitimine İngiltere’nin saygın yükseköğretim kurumları arasında gösterilen Manchester Üniversitesi’nde fikri mülkiyet hukuku alanında devam etti. Doktora çalışmasını ise aynı üniversitede hukuk alanında tamamladı. Akademik çalışmalarını Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Fikri Mülkiyet Hukuku Anabilim Dalı’nda sürdüren akademisyenin marka hukuku, tasarım hukuku, patent hukuku ile fikri haklar alanlarında uzmanlığı bulunuyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
