Antalya’nın Finike ilçesinde, 1800’lü yıllarda inşa edilen evlerinin çatısında, bölgedeki narenciye ve diğer tarım ürünleri ticaretinin kayıt altına alındığı Osmanlıca yazılı defter bulundu.
Antalya Valiliği’nin Finike ilçesindeki tarihi yapıları restore ve iyileştirme çalışmaları kapsamında, üzerinde hilal el işlemelerinin de bulunduğu tarihi evin çatı katında, 100 yıl öncesindeki ticareti faaliyetlerin kayıt altına alındığı Osmanlıca defter bulundu. Tarihi evlerin restorasyon çalışmalarında görevli, Antalya Valiliği Kültür Varlıkları Birimi’nden koruma ve restorasyon uzmanı Cemil Karabayram, 2022 başında, bölgede tarihi değer taşıyan evlere yönelik koruma ve restorasyon çalışmalarına başladıklarını belirtip, “Bu konut, Baysarı ailesine ait önemli yapı. Bu yapı, benim yüksek lisans proje çalışmalarım kapsamında da ele aldığım bir yapıydı” dedi.
Restorasyon projesi kapsamında ‘Narenciye Müzesi ve Tadım Merkezi’ olarak da planlanan yapıda bulduğu, tarihi 100 yıl öncesine ait kayıt defteriyle ilgili bilgi veren Karabayram, “O dönem aile fertlerinden izin aldık konuta girmek için çatı katında bir veriye rastladık. Osmanlıca yazılı bir deftere ulaştık. Uzmanlarca tercümesi yapıldı. 1880’lerin başında birinci katı, 1900’lerin başında da ikinci katı inşa ediliyor. Çatı katında bulduğumuz veri, aslında Antalya ve Finike açısından önemli. Portakalın tarihinden narenciye üretimi, hangi ilçelere buradan ne kadar ürün gönderildiği, kaç kişinin yaşadığı, bölgedeki depolara kadar birçok veri içeriyor. Tercümesi yapıldıktan sonra defteri aile bireylerine teslim ettik. Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy, valimiz Ersin Yazıcı ve Antalya Milletvekili Atay Uslu büyük destek veriyor, müze ve tadım merkezine dönüşünce inşallah burada sergilenecek” diye konuştu.
Tarihi defterin tercümesini yapan Türkoloji uzmanı Ramazan Özpınar, 29’ar satırdan oluşan 76 yapraklı eserin rika yazı ile yazıldığını belirterek, “Osmanlı Türkçesi hususiyetleri taşıyor. Eserin bir yerinde tarihle ilgili bir nota rastladım. 13 Temmuz 1929 olarak görülüyor fakat eserin daha eskiye dayandığını dil özelliklerinden yola çıkarak düşünüyorum. Eser içeriğinde, Antalya’nın hal ve ambar olarak çiftliklerden yapılan sevkiyatları detaylı şekilde yer alıyor. Kalem kalem tüm hesaplar yapılmış, buna yönelik bir kayıt defteri. Portakalla ilgili de detaylı bilgiler veriliyor. Malın kimden alındığı, türü, nereye gittiği detaylı yazıyor. Finike portakalı, buğday, arpa, pirinç ve diğer bakliyat ürünleri de yer alıyor” dedi.
Finike’de köklü narenciye üreticisi Baysarı ailesine ait tarihi konutun mirasçılarından, eski Antalya milletvekili Mehmet Baysarı ise “Dedem Mehmet Baysarı tarafından 1800’lerde yapının inşasına başlanmış. İlk katı 1800’ün ortalarında bitirilmiş, ikinci katı 1900’lerin başında inşa edilmiş bir konut. Ailemize ait bir mesken. Bizim de çocukluğumuzun geçtiği, 1965 yılına kadar içinde yaşadığım ailemizin yaşam alanı. Narenciye bahçesinin içine yapılmış bir bina. Bahsedilen defter de dedem Mehmet Baysarı’ya ait. O günkü ticari faaliyetleri hem narenciye hem ambarlarla ilgili bilgileri içeren bir belge niteliğinde. Bölgede yapılan hem ticaret hem narenciye üretiminin, nereye gönderildiğinin belgesi olarak bizim için önem taşıyor. Antalya Valiliği’nin destekleriyle burayı orijinaline uygun şekilde inşallah restore edeceğiz” diye konuştu.
