Türkiye’nin başrolünde yer aldığı Tahıl Koridoru anlaşması, Ukrayna-Rusya arasındaki savaşın akıbetinden ötürü askıya alınmıştı. Rus uzman Alexandra Prokopenko, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeniden devreye girerek Vladimir Putin’i aradığını ve kısa sürede yeni bir diplomatik başarıya imza attığını gündeme getirdi.
Haber 7 – ÖZEL
22 Temmuz 2022’de Türkiye Cumhuriyeti, Birleşmiş Milletler; Rusya Federasyonu ve Ukrayna Cumhuriyeti arasında imzalanan Tahıl Koridoru anlaşması, önümüzdeki 10 gün içerisinde 5’inci ayını dolduracak.
Ukrayna ve Rusya’nın tahıl üretimindeki payı, dünya genelindeki açlık oranlarının 2021’de tüm zamanların rekorunu kırması (World Food, 2021) ve savaşın gidişatı düşünüldüğünde Tahıl Koridoru anlaşması elzemdi ve her kesimin takdirini toplamıştı.
Avrupa Birliği’ne üye ülkeler ve Birleşik Krallık, ABD; Kanada, Afrika, Asya ve Latin Amerika’daki ülkelerin tamamı Türkiye’nin anlaşmadaki kilit rolünü benimsemiş, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın stratejik zekâsına vurguda bulunmuştu.
12,2 MİLYON TON TAHIL
Kiev ile Moskova arasında mekik diplomasisi yürüten Türkiye, Ukrayna limanlarından 12,2 milyon ton tahıl ve hububatın talepte bulunan ülkelere gönderilmesinin önünü açtı.
Anadolu Ajansı’nın ulaştığı bilgiler doğrultusunda, ilk geminin hareket ettiği 1 Ağustos’tan 27 Kasım’a kadarki 3 aylık periyotta yüzlerce gemi İstanbul ve Çanakkale Boğazlarından geçip alım yapan ülkelere doğru menzil aldı.
Ancak Avrupa Birliği ve ABD, Rusya Federasyonu üzerindeki ambargoyu hafifletmeyince Rus limanlarından ihracat yapılmadı.
Üstelik Ukrayna’nın Rus mevzilerindeki saldırganlığı artınca Vladimir Putin, Tahıl Koridoru anlaşmasını askıya aldıklarını açıkladı.
Özellikle Ukrayna’nın Kırım ile Rusya’yı birbirine bağlayan Kerç Köprüsü’nü 8 Ekim’de bombalaması, Moskova’nın bu hamlede bulunmasının önünü açmıştı.
Ancak Vladimir Putin’in bu kararı sadece iki gün sürdü.
Rusya Merkez Bankası’nın eski çalışanı Alexandra Prokopenko, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gerek Rusya gerekse Vladimir Putin üzerindeki etkisini Carnegie Endowment adlı düşünce kuruluşunda gündeme taşıdı.
İLİŞKİLER TÜRKİYE LEHİNE DEĞİŞTİ
ABD menşeili Carnegie Endowment’te ‘Rusya’nın Tahıl Anlaşmasına Geri Dönüşü, Türkiye’nin Artan Etkisinin Bir İşareti’ başlıklı makaleyi kaleme alan Alexandra Prokopenko, Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkilerin Türkiye lehine değiştiğini, özellikle son 8 ayın belirleyici olduğunu vurguladı.
Erdoğan’ın Putin üzerindeki nüfuzuna değinen Prokopenko şu ifadeleri kullandı:
“Moskova, Ukrayna tahıl anlaşmasından çekildikten sonra, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Rusya’yı anlaşmaya geri döndürmesi ve Ukrayna tahıl ihracatını engelleme fikrinden vazgeçirmesi sadece iki gün sürdü.
Bu tersine dönüşün hızı, Ankara’nın Moskova üzerindeki etkisinin son sekiz ayda ne kadar arttığını ve ilişkiler dengesinin büyük ölçüde Türkiye’nin lehine değiştiğini gösteriyor.”
‘U DÖNÜŞÜ’ VURGUSU
Makalenin devamında Ukrayna’nın Kerç Köprüsü ve Sivastopol Limanı’na yaptığı saldırıları işleyen Alexandra Prokopenko, Vladimir Putin’in ‘U dönüşü’ yaptığı imasında bulunarak, Erdoğan’ın kararlılığına değindi:
“Rusya’nın anlaşmadan çekilmesini takip eden birkaç gün içinde Erdoğan, ‘Her ne kadar Rusya kendisi için aynı kolaylıkların gösterilmemesi sebebiyle bu konuda mütereddit davransa da biz insanlığa hizmet için gayretimizi kararlılıkla sürdüreceğiz’ diye konuştu ve Putin ile telefonda görüştü; ardından Moskova aniden U dönüşü yaptı ve anlaşmaya geri döndü.
Ayrıca, Rusya Devlet Başkanı “her durumda” Rusya’nın Ukrayna tahılının Türkiye’ye ihracatını engellemeyeceğine söz verdi. Başka bir deyişle, Rusya anlaşmadan tekrar çekilse bile, Ukrayna tahılını Karadeniz limanlarından çıkarmak yine de mümkün olacak.”
“RUSYA ARTIK TÜRKİYE’YE BAĞIMLI”
Türkiye ile ilişkilerin geçmişe nazaran Rusya’nın aleyhine ilerlediğini, Rusya’nın açık açık Türkiye’ye bağımlı hale geldiğini belirten Alexandra Prokopenko, iki ülke arasındaki 47 milyar dolarlık ticaret hacminin altını çizerek makalesine şöyle devam etti:
“Özellikle teknoloji mallarının ithalatında çok önemli bir büyüme yaşandı: Dünyanın geri kalanından (Çin dâhil) Rusya’ya yapılan teknoloji ithalatı önemli ölçüde düştüğünden, teçhizat bakımı ve diğer üretim süreçleri için Rusya, artık Türkiye’ye bağımlı.
Türkiye, Avrupa’dan teknoloji ürünlerinin teslimatı için bir aktarma merkezi haline gelmiş gibi görünüyor. Örneğin İtalya, Türkiye’ye mal tedarikini önemli ölçüde artırırken, Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı da benzer oranlarda arttı.
Ağır yaptırımlar altındaki Rusya için Türkiye, Rus şirketleri ve vatandaşları için Avrupa’ya açılan tek pencere haline geldi.”
Diğer taraftan Tahıl Koridoru anlaşmasının 19 Kasım Cumartesi günü sona ermesi bekleniyordu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir kez daha devreye girerek anlaşmanın 120 gün süreyle uzatıldığını dünya kamuoyu ile paylaştı.
