Endonezya’daki bir mağarada 31 bin yıl önce yapılmış en eski ampütasyona dair kanıtlar bulundu

Victoria Gill | BBC Bilim Muhabiri

Endonezya’daki bir mağarada yapılan kazıda, 31 bin yıl öncesine ait bir insan iskeletinde cerrahi ampütasyona dair en eski kanıta rastlandı.

Araştırmacılar, genç bir insana ait olduğu belirlenen iskelette bir bacağa ampütasyon uygulandığına dair kanıtlar buldu.

Bu bulgu, bu karmaşık ameliyatın geçmişini 24 bin yıl daha geriye götürüyor.

Arkeologlar, ampütasyon yapılan kişinin ait olduğu grup tarafından ölümüne kadar yıllarca bakılmış olduğunu söylüyor.

İskeleti inceleyen Dr. Melandri Vlok, bacağa ameliyat yapıldığının “oldukça net” olduğunu söyledi.

Araştırmanın ayrıntıları Nature dergisinde yayımlandı.

Kalıntılar detaylı incelendiğinde, ampütasyonun çocukluk döneminde yapıldığı tespit edildi.

Bacak kemiğindeki büyüme ve iyileşme izleri, bu kişinin ameliyat sonrasında iyileştiğini ve altı ila dokuz yıl daha yaşadığını, muhtemelen onlu yaşlarının sonunda ya da yirmili yaşlarının başında öldüğünü gösteriyor.

Mezar, dünyanın en eski kaya sanatlarından bazılarına sahip olan Endonezya’nın Borneo adasındaki Doğu Kalimantan bölgesinde yer alan Liang Tebo mağarasında kazıldı.

Mezarı bulan ve kazı yapan üç araştırmacıdan biri olan Avustralya’daki Griffith Üniversitesi’nden Dr. Tim Maloney, kemikler ortaya çıktığında “hem heyecanlandığını hem de dehşete düştüğünü” söyledi:

“Tortuları çok dikkatli bir şekilde temizledik ve kalıntıların alt yarısını kayda geçirdik. Sol ayağın olmadığını, kalan kemik parçalarının da olağan dışı olduğunu fark ettik.

” Ameliyat da dahil olmak üzere buna neden olabilecek çeşitli olasılıklar bizi heyecanlandırdı.”

Kazı ekibi daha sonra Sydney Üniversitesi’nde görev yapan Dr. Vlok’tan kalıntıları incelemesini istedi. Vlok, “Böyle bir keşifte heyecan ve üzüntü bir arada yaşanır, zira bu bir insanın başına gelmiştir. Bu kişi bir çocuk ve 31 bin yıl önce çok acı çekmiştir” dedi.

Dr. Maloney, iyileşme sürecinde ve sonrasında bu kişiye bakıldığına dair işaretlere rastladıkları için arkeologların bunu herhangi bir ceza ya da ritüelden ziyade bir ameliyat olarak değerlendirdiklerini açıkladı.

Keşifte yer almayan ancak bulguları inceleyen Durham Üniversitesi arkeoloğu Profesör Charlotte Robertson da, tıp ve cerrahinin insanlık tarihinde geç ortaya çıktığı görüşüne meydan okuduklarını söyledi.

Robertson, “Bu bize bakımın insan olmanın içkin bir parçası olduğunu gösteriyor” dedi.

Ampütasyonların, insan anatomisi ve cerrahi hijyen konusunda kapsamlı bir bilgi birikimi ve önemli bir teknik beceri gerektirdiğine dikkat çeken Robertson şu değerlendirmede bulundu:

“Günümüzde ampütasyon deyince, çok güvenli bir operasyon olduğunu bilirsiniz. Kişiye anestezi ve steril prosedürler, kanama kontrolü ve ağrı kesici uygulanır. Sonra bir bakıyorsunuz ki 31 bin yıl önce de birisi bu kişiye ampütasyon yapmış ve başarılı olmuş.”

Dr. Maloney ve meslektaşları şimdi de o dönemde ne tür taş cerrahi aletlerin kullanılmış olabileceğini araştırıyor.