Türk uzman: Tahıl koridoruyla Ukrayna’nın değil Batılı şirketlerin ürünleri dünyaya ulaştırılıyor

Tahıl koridoru anlaşması 22 Temmuz’da, İstanbul’da, Türkiye, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve BM arasında imzalandı. Bu kapsamda Ukrayna’nın tahıl …

Dünya

01.09.2022

109

A⁺

A^-

Tahıl koridoru anlaşması 22 Temmuz’da, İstanbul’da, Türkiye, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve BM arasında imzalandı. Bu kapsamda Ukrayna’nın tahıl ve diğer gıda ürünlerini dünya pazarlarına ihracı için geliştirilen planı yürütecek ve gözlemleyecek Müşterek Koordinasyon Merkezi (MKM), 27 Temmuz’da İstanbul’da açıldı. İlk gemi ise Ukrayna’dan 1 Ağustos’ta hareket etti.

Bu kapsamda Ukrayna limanlarından sevk edilen tahıl miktarı bugüne kadar 1 milyon tonu aştı. 100’ün üzerinde gemi Ukrayna limanlarından çıktı ya da tahıl yüklenmek üzere limanlara gitti.

Anlaşmanın maddeleri tam olarak kamuoyuna açıklanmasa da sadece Ukrayna tahılının dünyaya ulaştırılmasına yönelik olmadığı Rusya’ya da çeşitli taahhütler verildiği yetkililerce açıklandı.

Rudenko: Anlaşmanın iki kısmının da senkronize bir şekilde çalışmasını isterdik

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrey Rudenko da yaptığı açıklamada Rusya’ya verilen taahhütlere değindi. Tahıl anlaşmasının Ukrayna tahılının sevkiyatıyla ilgili kısmının iyi çalıştığını belirten Rudenko, ancak Rus tahılının ihracını öngören kısmın kötü ilerlediğini söyledi.

Rudenko, “Anlaşmanın iki kısmının da senkronize bir şekilde, paralel olarak çalışmasını isterdik. Ancak anlaşmanın ikinci kısmı, Rusya ile BM arasındaki memorandum daha kötü uygulanıyor. ABD ve AB’nin açıklamalarına rağmen Rus tahılının ihracını engelleyen kısıtlamalar halen mevcut” dedi.

Rudenko, bu kısıtlamaların yabancı gemilerin Rus limanlarına ve Rus gemilerinin yabancı limanlara girişini, işlemlerin sınırlandırılmasını ve sigorta bedellerinin artırılmasını kapsadığını kaydetti.

Rusya: Tahıl koridoru amacına uygun çalışmıyor

Rusya’nın tahıl koridoru anlaşmasına dair bir açıklaması da 26 Ağustos’ta Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapıldı. Bakanlık, tahıl koridoru anlaşmasının ‘amacına uygun çalışmadığını’ ifade etti. Anlaşma yapılırken, BM’nin ortaya koyduğu Afrika ve Asya kıtasında açlığın önlenmesi sorununu hatırlatan Rusya, “Ukrayna limanlarından ayrılan tahıl yüklü gemilerin izlediği rotalar BM’nin ortaya koyduğu gerekçelerle örtüşmüyor” ifadeleri kullanıldı.

Bakanlık, “Şu ana kadar Ukrayna’dan yola çıkan 16 tahıl yüklü gemi Türkiye’ye, 4 gemi İtalya’ya, 3 gemi Güney Kore’ye, 2 gemi Romanya’ya, 2 gemi Çin’e, 2 gemi Mısır’a, 2 gemi İsrail’e, 2 gemi Hollanda’ya, 1 gemi İrlanda’ya, 1 gemi İran’a, 1 gemi Yunanistan’a, 1 gemi Libya’ya ve 1 gemi de Almanya’ya yükünü boşalttı. Sadece 23 bin ton tahıl yüklü bir gemi Etiyopya’ya ulaştırılmak üzere yola çıkmış bulunuyor. Türkiye’ye ulaşan 16 gemideki tahılın bir kısmının yakın zamanda un mamullerine dönüştürülerek açlık çeken ülkelere ulaştırılacağını umut ediyoruz” diye de ekledi.

Bu açıklamada da anlaşma kapsamında Rusya’ya verilen sözlerin tutulmadığı vurgulandı.

‘Ukraynalı çiftçiler topraklarını Batılı büyük şirketlere teslim etmek zorunda kaldı’

Sputnik’e değerlendirmelerde bulunan gazeteci ve dış politika uzmanı Hasan Erel de “Tahıl anlaşmasının ilk başında Rusya-Ukrayna krizinin dünyayı ilgilendiren ekonomik ve sosyal sorunlarına bir çözüm olması için büyük umutlar vardı” diyerek şunları söyledi:

“Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında bunun sağlanmadığı görülüyor. Rusya tarafındaki bir diğer beklenti Ukrayna’dan çıkacak gemilere izin vermesi karşılığında ekonomik yaptırımların bir ölçekte hafifletilmesine dairdi. Batılı güç odaklarının tahıl anlaşmasına onay vermesinin asıl sebebi, 2014’te Maydan darbesi sonrası Ukrayna rejimleri ülkenin verimli topraklarını büyük ölçüde Batılı uluslararası şirketlere satması ya da kullanım izni vermesiydi. Özellikle GDO’lu tarımsal üretim yapan büyük şirketler neredeyse Kiev’e kuruldular. Ukrayna’da 2001 moratoryumu vardı, bu tarım arazilerinin büyük şirketlere ve yabancı yatırımcılara satışına engel koyuyordu. 2014’ten sonra bu ortadan kalktı. ABD Tarım Bakanlığı raporuna göre 2016 sonunda Ukrayna’nın soya fasulyesinin yüzde 80’i ve mısırın yüzde 10’u GDO’lu hale gelmişti. Özetle Ukraynalı çiftçiler topraklarını Batılı büyük şirketlere teslim etmek zorunda kaldı.”

‘GDO’lu üretim yapan Batılı şirketlerin ürünleri tahıl koridoruyla dünyaya ulaştırılıyor’

“Şu anda GDO’lu üretim yapan Batılı şirketlerin ürünleri tahıl koridoruyla dünyaya ulaştırılıyor” diyen Erel, “Ukrayna’dan çıkan tahıllar aslında Ukrayna’ya ait değil büyük Batılı şirketlere ait tahıl ürünleridir. Yani baktığımızda Ukrayna 2014’ten bugüne adeta bir ABD ve Batı sömürgesi haline gelmiş. Şu anda da tahıl anlaşmasının geldiği noktada da bu şirketlerin tahıl ürünlerinin aslında Afrika, Asya’daki yoksul ülkelere gitmesi değil kendi pazarlarına eklemlenmesi hedeflenmiş. Rusya’ya ekonomik yaptırımların bu anlaşma karşılığında kaldırılmaması da yine bir uyanıklığı gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu.

Hasan Erel, “Rusya’nın anlaşmadan çekilmesi mümkün olabilir. Eğer tahıl koridoru amacına ulaşmayacaksa tabii ki Rusya’yı rahatsız edecek, ilerleyen günlerde bunun tepkilerini ve etkilerini göreceğiz” diye de ekledi.