AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, Özbekistan, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılma sürecine girmesi üzerine 1 Eylül …
AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, Özbekistan, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılma sürecine girmesi üzerine 1 Eylül 1991’de bağımsızlığını ilan etti.
Bu yıl bağımsızlığının 31’inci yılını kutlayacak Özbekistan’ı 16 Aralık 1991’de tanıyan ilk ülke Türkiye olurken iki ülke arasında diplomatik ilişkiler 4 Mart 1992’de kuruldu.
Türkiye’nin Özbekistan’daki büyükelçiliği Nisan 1992’de, Özbekistan’ın Türkiye’deki büyükelçiliği ise Ocak 1993’te hizmet vermeye başladı.
Türkiye’nin, bağımsızlığını ilan eden Özbekistan’ı tanıması sonrası iki ülke arasında çeşitli nedenlerle inişli çıkışlı dönemler yaşandı. Jeostratejik konumu, köklü tarihi, zengin kültürel değerleri, ekonomik potansiyeli, 35 milyonu aşan nüfusu ve Orta Asya’nın tüm ülkeleriyle ortak sınırlarının olması gibi nedenlerle bölgenin kilit ülkelerinden Özbekistan ile Türkiye arasında uzun yıllar durağan giden ilişkilerin seyri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kasım 2016’da Semerkant’a yaptığı ziyaretle değişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söz konusu ziyaretinde Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ile yaptığı görüşmeyle iki ülke ilişkileri canlandırıldı ve yeni bir dönem başladı. Bunun ardından Mirziyoyev, Ekim 2017’de Cumhurbaşkanı sıfatıyla 21 yıl aradan sonra Türkiye’yi ziyaret eden en üst düzey Özbek yetkili oldu.
İki ülke cumhurbaşkanları arasındaki yakın dostluk ve siyasi iradeyle Özbekistan-Türkiye ilişkileri 2017’de “stratejik ortaklık” seviyesine çıkarılırken yıllardır yapılamayan Türkiye-Özbekistan Karma Ekonomik Komisyon toplantıları düzenlendi. İki liderin başkanlığında 2018’de Türkiye-Özbekistan Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği Konseyi kuruldu. 2020’de de bu Konseyin ilk toplantısı Ankara’da gerçekleştirildi.
2022 YILI TİCARET HACMİ HEDEFİ 5 MİLYAR DOLAR
Türkiye ile Özbekistan arasındaki ticari ilişkilerde de yeni bir dönem başladı. 2016’da 1 milyar 242 milyon dolar olan ikili ticaret hacmi, 2020 yılında 2 milyar 101 milyon dolara, 2021’de de 3 milyar 645 milyon dolara ulaştı.
Özbekistan’ın en çok dış ticaret yaptığı ilk 5 ülke arasında yer alan Türkiye ile ticaret hacminin bu yıl 5 milyar dolara yükselmesi bekleniyor.
Türkiye, Rusya ve Çin’in ardından Özbekistan’da en çok şirket kuran üçüncü ülke oldu. Türk şirketleri en çok Taşkent, Semerkant ve Fergana bölgelerinde iş yaparken Türk iş insanları özellikle tekstil, inşaat, sanayi, sağlık, ticaret ve tarım sektörlerinde faaliyet gösteriyor. Türk şirketlerinin Özbekistan’daki yatırımları 1,5 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Müteahhitlik firmaları da Özbekistan’da bugüne kadar 5 milyar dolarlık 241 projeye imza attı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın son olarak Özbekistan’a 29-30 Mart 2022’de yaptığı resmi ziyarette iki ülke arasında “Tercihli Ticaret Anlaşması”, “Askeri Çerçeve Anlaşması”, “Hükümlülerin Nakli Anlaşması”, “Adli Bilimler Alanında İşbirliği Mutabakatı”, “Ülke Sınırlarından Geçen Taşıtlar ve Eşyalara Dair Ön Bilgi Değişimine İlişkin Protokol”ün de aralarında olduğu 10 ticari anlaşma imzalandı.
“ÖZBEKİSTAN, BÖLGENİN EN BAKİR VE GELİŞİME AÇIK ÜLKESİ”
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Özbekistan İş Konseyi Başkanı Özgür Onur Özgüven, iki ülkenin kültürel ve ekonomik olarak kuvvetli bağlara sahip olduğunu söyledi.
Son 5 yılda yakalanan güçlü iletişimle Özbekistan’ın Türkiye için stratejik açıdan büyük önem taşıyan Orta Asya’da ticari ilişkilerin en kuvvetli olduğu ülkeler arasında yer aldığını belirten Özgüven, şöyle konuştu:
“2017’den bugüne Özbekistan’ın gösterdiği gelişimde Türk iş insanlarının da büyük payı var. Birçok alanda Türkiye’nin tecrübelerinden faydalanmayı tercih eden Özbek iş insanlarının Türk iş insanlarıyla kurduğu ilişkilere paralel, iki ülke arasındaki ticaret hacmi de genişledi. Özbekistan’da geçen yıl 407 Türk sermayeli şirket kuruldu ve toplam Türk şirketi sayısı 2021’de 1916’ya ulaştı. Türkiye bugün ülkedeki yabancı şirketler arasında Rusya ve Çin’den sonra üçüncü sırada yer alıyor. Orta Asya’nın kalbi olan Özbekistan, bölgenin en bakir ve gelişime açık ülkesi. Gerek inşaat, altyapı gerekse ürün ve hizmet alanlarında çeşitli ihtiyaçları bulunan ülkede Türk iş insanları için çok büyük potansiyel var. Özbekistan’ın 2021-2026 vizyonunda otoyollar, enerji tesisleri, hastaneler, okullar, fabrikalar gibi çok sayıda önemli ihtiyaç mevcut. Bu dönem kapsamında önemli finans kuruluşlarıyla planlanan yaklaşık 14 milyar dolarlık (yap-işlet-devret) projeler de bulunuyor. Ülkede Türk firmaları için çeşitli alanlarda fırsatlar var.”
Özgüven, 2021’de Türkiye’nin Özbekistan’a ihracatının bir önceki yıla göre yüzde 60 artarak 1,84 milyar dolar seviyesine yükseldiği bilgisini vererek, Türkiye’nin bu ülkeden ithalatının da aynı dönemde yüzde 88 artarak 1,8 milyar dolar olduğunu bildirdi.
Dış ticaret hacminin 2021’de bir önceki yıla göre yüzde 71 artarak 3,6 milyar dolar seviyesine yükseldiğine dikkati çeken Özgüven, “2022’nin ilk 6 ayında ise ihracatımız 842 milyon dolar, ithalatımız ise 857 milyon dolar olarak gerçekleşerek, dış ticaret hacmimiz 1,7 milyar dolar düzeyinde oldu. Bu doğrultuda 2021’in ilk 6 ayına kıyasla dış ticaret hacmimiz yüzde 7 azaldı ancak yine de yılın kalan kısmında 5 milyar dolar hedefinin yakalanabileceği düşünülmektedir.” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın martta Özbekistan’a yaptığı ziyarette imzalanan anlaşmaların en büyük getirisinin iki ülke arasındaki ticaret hacminin önce 5 milyar dolara, ardından da 10 milyar dolara çıkartılması olacağını vurgulayan Özgüven, iki ülke ilişkilerini daha da güçlendiren bu anlaşmaların getirilerinin daha çok orta ve uzun vadede görüleceğini ifade etti.
2021 verilerine göre Özbekistan’ın ihracatının yüzde 45’ini altın ve mücevherin oluşturduğuna işaret eden Özgüven, “kardeş ülke”nin Türkiye’ye ihracatında ise ilk sırada bakır ve bakırdan eşyaların yer aldığını bildirdi.
Özgüven, ikinci sırada pamuk ve pamuk ipliğinin yer aldığını, Türkiye’nin Özbekistan’dan ithalatının yüzde 25’ini bu ürünlerin oluşturduğunu dile getirerek, Özbekistan’ın Türkiye’den ithal ettiği ürünlerin ise makinalar, elektrikli cihazlar ve plastiklerden oluştuğunu söyledi.
DEİK Türkiye-Özbekistan İş Konseyi olarak çok sayıda etkinliğe imza atıp, Özbekistan’da iş yapan firmaların işlerini kolaylaştırmak ve ülkede iş yapmak isteyen firmaları bilgilendirmek için çevrim içi ve fiziki toplantılar gerçekleştirdiklerini söyleyen Özgüven, şunları kaydetti:
“Türkiye ile Özbekistan arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla İş Konseyimiz, 2022’de aktif faaliyetlerine devam ederek, Türkiye-Özbekistan İş Konseyi Yürütme Kurulu Heyetinin Taşkent ziyaretini, Özbekistan Fergana Valisi ve beraberindeki heyetle Bölge Tanıtım Toplantısı’nı, Özbekistan’ın Kamu-Özel İş Birliği Projeleri Toplantısı’nı, Özbekistan’ın Enerji Potansiyeli Webinarını ve Özbekistan/Andijan Valisi ve beraberindeki heyetin katılımıyla Bölge Tanıtım Toplantısı’nı gerçekleştirdi. Özbekistan’da İş Konseyimizin daha fazla tanınması için de etkinlik ve tanıtımlarımızı gerçekleştiriyor, Özbekistan’a uçak seferlerinin artırılması ve çeşitlendirilmesi, mevzuatların, yönetmeliklerin güncellenmesi gibi önemli konularının çözümünü de ilgili makamlarda gündeme getiriyoruz.”
