İsviçre’nin, Senegal’den gül ağacı kaçıran Buzaianu hakkında 17 Haziran’da adli süreç başlatması, Batı Afrika’da koruma altında olan gül ağacı …
İsviçre’nin, Senegal’den gül ağacı kaçıran Buzaianu hakkında 17 Haziran’da adli süreç başlatması, Batı Afrika’da koruma altında olan gül ağacı kaçakçılığının boyutlarını gözler önüne serdi.
Buzaianu ile dönemin Gambiya Devlet Başkanı Yahya Jammeh’in, 2014-2017 döneminde Senegal’den 315 bin ton gül ağacını Gambiya üzerinden Çin’e kaçak yollarla ihraç ettiğini ortaya çıkaran sivil toplum örgütü TRIAL, soruşturmanın hem çevrenin korunması hem de uluslararası ceza hukuku kapsamında çok önemli olduğunu belirtti.
AA muhabirine açıklamalarda bulunan TRIAL’in hukuk danışmanı Benoit Meystre, Senegal’den kaçırılan gül ağaçlarının ayrılıkçı grup Casamance Demokratik Güçleri Hareketi’nin (MFDC) faaliyet gösterdiği Casamance’den getirildiğini anımsattı.
Meystre, hem Cenevre Sözleşmesi hem de İsviçre hukuku kapsamında “çatışma bölgelerinde koruma altında olan doğal kaynakların sömürülmesinin” savaş suçu kapsamında değerlendirildiğini kaydetti.
Buzaianu’nun şu an nerede olduğunun bilinmediğine dikkati çeken Meystre, İsviçre makamlarının Buzaianu’yu ifadeye çağıracağı umudunu dile getirdi.
Meystre, uluslararası suçların cezasız kalmasıyla mücadele eden TRIAL’in, gül ağacı kaçakçılığının nasıl ortaya çıkarıldığını ise şöyle açıkladı:
“Yahya Jammeh 2017’de devrildikten kısa süre sonra TRIAL, Gambiya’da saha çalışmalarına başladı. 2017’de bölgeye gerçekleştirilen sayısız ziyaret sonucunda Jammeh ile Buzaianu’nun, ‘Westwood’ isimli şirket aracılığıyla on yıllardır çatışmaların yaşandığı Senegal’in Casamance bölgesinin doğal kaynaklarını kaçırdığı anlaşıldı.”
TRIAL, 2019’da Buzaianu hakkında, “çatışma bölgesinden koruma altında bir türün ihracatını yaparak savaş suçu işlediği” suçlamasıyla İsviçre’de 2019’da şikayette bulundu.
İsviçre tarafı ise 3 yıl boyunca şikayete ilişkin herhangi bir yasal adım atmadı.
ÇİN, BATI AFRİKA’NIN GÜL AĞACINDAN MİLYON DOLARLAR KAZANIYOR
Gül ağacı, Çin’de lüks ve geleneksel mobilya üretiminde kullanılıyor.
Çin, başta kendisi ve komşularının gül ağacı kaynaklarını tükettiği için son 10 yılda en çok Batı Afrika’dan gül ağacı alıyor.
Gül ağacı, Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) kapsamında 2017’den beri koruma altında olsa da Çin pazarını beslemek için o tarihten bu yana Batı Afrika’da piyasa değeri 2 milyar dolara ulaşan 6,5 milyon gül ağacı kesildiği tahmin ediliyor.
Çin pazarında gül ağacından yapılma küçük bir sehpanın fiyatı binlerce dolardan başlıyor, el işçiliğine göre milyon dolarlara kadar çıkabiliyor.
Gül ağacı, Çin’de o kadar popüler ki dünyada gül ağacı talebinin yüzde 90’ı bu ülkeden gerçekleşiyor.
MALİ’DEN 220 MİLYON DOLARLIK GÜL AĞACI İHRACATI
Doğada mordan koyu kırmızıya kadar değişen renklerde bulunan gül ağacı kerestesi, dünyanın en değerli ve kaliteli kerestelerinden biri kabul ediliyor.
Çin, yasal boşluklardan faydalanmak adına Batı Afrika’daki gül ağacı ithalatı için son yıllarda ya çatışma bölgelerini ya da iç karışıklığın yaşandığı ülkeleri tercih ediyor.
Merkezi İngiltere’de bulunan Çevre Araştırma Ajansı (EIA), Mayıs 2022’de yayımladığı raporda, Çin’in Mali’den 2017-2022 döneminde piyasa değeri 220 milyon dolar olan 500 bin gül ağacı ihraç ettiğini ortaya koydu.
FİLDİŞLERİ GÜL AĞACI KERESTELERİNE GİZLENİYOR
Mali’nin, 2020’deki darbe sonrası Çin’in en büyük gül ağacı tedarikçilerinden biri haline geldiğine dikkat çekilen raporda, Mali’deki gül ağacı ormanlarının yok olma aşamasına geldiği kaydedildi.
EIA raporunda, Mali’de gül ağacı kaçakçılığının aynı zamanda fildişi kaçakçılığını da kolaylaştırdığı vurgulandı.
Buna göre Mali’de nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya Gourma çöl fillerinin dişleri de gül ağacı kerestelerinin içine ya da arasına gizlenerek Çin’e kaçırılıyor.
16 AFRİKA ÜLKESİNDE GÜL AĞACI TİCARETİ İKİNCİ EMRE KADAR YASAKLANDI
CITES, Batı Afrika’da gül ağacı sayısının giderek azalması nedeniyle, 8 Haziran’da aldığı kararla, Benin, Burkina Faso, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Fildişi Sahili, Gambiya, Gana, Gine, Gine Bissau, Mali, Nijer, Nijerya, Senegal, Sierra Leone ve Togo’da gül ağacı ticaretini ikinci bir emre kadar yasaklamıştı.
Söz konusu ülkelerde gül ağacı CITES tarafından 2017’de koruma altına alınmış ve hükümetlerden gül ağacı ticaretinin sıkı denetlenmesi talep edilmişti.
Denetim ve yaptırım eksikliği nedeniyle CITES’in 2017’deki koruma kararı, söz konusu ülkelerdeki yasa dışı gül ağacı ticaretini durdurmaya yetmemişti.
Senegal, Nijerya ve Gana gibi ülkeler, son yıllarda gül ağacı ihracatını yasaklasa da yine de yasa dışı ticaretin tamamen önüne geçemiyor.
