Psikolojide kusursuzluk şeması: “Sevildikçe soğuyorum”

İnsanların bir çoğu hareketlerinin altında yatan sebeplerin farkında değillerdir. Bir şekilde tüm problemin kendinde olduğuna inanmakla birlikte, kendi varlıkların bu sorunu oluşturduğuna inanırlar. Özellikle birilerine karşı sevgi besleyen insanlar, karşıdan da aynı sevgiyi aldıklarında anında uzaklaşmaya başlarlar. İşte uzman psikologlar bu sıkıntının altında yatan gerçeği açıkladı…

Bir şekilde birilerine karşı sevgi beslerken, karşı tarafın size değer vermesi ve güzel sözler söylemesiyle soğuma hissediyorsanız ya da hiç sizinle ilgilenmeyecek karakterlere karşı ilgi ve alaka duyuyorsanız, psikolojide kusursuzluk şemasına sahip milyonlarca insandan biri olabilirsiniz. 

KUSURSUZLUK ŞEMASI NEDİR?

Kusursuzluk şemasının aslında değersizlik hissi kaynaklı olduğunu açıklayan uzmanlar, bu tarz şemaların hayatımızın erken döneminde oluşmaya başlayan , duygularımız, benliğimiz, diğer insanlarla olan bağlantılarımız doğrultusuna oluştuğunu ortaya koymuştur. Kusursuzluk şemasına sahip insanlar, kendilerini doğuştan değersiz, kusurlu, önemsiz hissetmesiyle birlikte aslında bu tarz bir düşünceye de sadece kendi derinliklerinde sahip olmalarıyla ünlüdür. Çocukken bir takım ihtiyaçların karşılanmamasıyla birlikte, bazen de fazla karşılanmasıyla gün yüzüne çıkmaktadır. Çocukluktan itibaren edinilen deneyimlerle, ilişkilerin farklı boyutlarda algılanmasını sağlamaktadır. 

KUSURSUZLUK ŞEMASINA AİT BELİRTİLER NELERDİR?

⇒ Kusursuzluk şeması olarak bilinen değersizlik hissi, sürekli kendinizi kusurlu hissettirecek durumlar oluşturmakla ilgilidir. Bu durumdan kaçınmak için çaba sarf eden birey, çok fazla bu konudan uzaklaşamamaktadır.

⇒ Kişi kendini değersiz hissettirecek durumlara karşı boyun eğip, zaten öyle algısıyla hareket edebilmektedir.

⇒ Karşı cinse karşı ilgi duyarken, değer gördüğünü anladığı anda soğuyabilmekte ya da ona ilgi göstermeyecek birine aşık olabilmektedir. Bu durum karşısında aslında kişinin kendine “Ben değersizim beni sevme” algısı olduğunu açıklayan uzmanlar, genelde ikili ilişkilere giremediklerini, sonrasında ise “Zaten beni kimse sevmez” gibi bir algıya sahip olduklarını bildirdi.

⇒ Reddedilmeye ve eleştirilmeye aşırı hassasiyet gösterilir. Problemler için genelde hep başkası suçlanır.

⇒ Genelde eleştirel ve reddedici partnerler seçebilirsiniz. Sizi değerli bulanları ise siz beğenmeyebilirsiniz. Bu durumda sizin için şu cümle çok tanıdık olabilir: “Benim gibi birini beğenen birinin nesini beğeneyim ki!”

⇒ Yakın ve sosyal ilişkilerden uzak kalma ihtiyacı olabilmektedir. Kusursuzluğunuzun başkasını fark etmesine izin vermeme durumu olarak açıklanır.

⇒ Kusurlu hissettiğiniz anlarda -ki başkası fark etmemeli algısı- aşırı kıskanç ve hırslı olabilirsiniz.

⇒ Ya en iyi olacaksınızdır ya da yapmayacaksınızdır. Çünkü siz kusurlu olduğunuz için geri kalan her şey mükemmel olmalıdır. Buna bağlı olarak kendinizi sadece kusursuz hissedeceğiniz bir grup ya da arkadaşlarla takılmayı tercih edebilirsiniz. Dolayısıyla sizden daha çirkin ya da başarısız insanlarla arkadaşlık kurarsınız.

KUSURSUZLUK ŞEMASININ OLUŞMASININ SEBEBİ NEDİR?

Çoğu ailenin eleştirel yapısı çocuklarda yetişkinliğe geçtikleri evreden sonra bu durumu ortaya çıkarmaktadır. Takdir edilmeyen başarılı görülmeyen, sürekli eleştiri yağmuruna tutulan çocuk, ileride kendini değersiz hissederek bu durumu kabullenmiş olarak hayatına devam eder. Aile içerisinde bir haksızlık esnasında tercih edilmeyen genellikle siz olmuşsanız ve ebeveynleriniz sürekli sizin kötü, diğerleri gibi başarılı olmadığınızı söylemişse, sürekli size yaramaz ve haylaz olduğunun altını çizmişse “değersizm” sebebi olabilmektedir.

KUSURSUZLUK ŞEMASI İLİŞKİLERİ NASIL ETKİLER?

• Eşinizle birlikteyken ya aşağılık hisseder ya da aşağılık hissettirirsiniz.
• Eşiniz çok çekici ve sürekli istenilen kişi olabilir ama sizin için size geldiği anda bütün değeri kaybolmuştu. Çünkü onunda kusuru sizce sizin gibi kusurlu birini sevmesidir.
• Dışarıdaki insanlar hakkınızda ya çok sıcak ya da çok soğuk diyebilmektedir. Çünkü kusursuz biri varsa soğuk, kusurlu birileri varsa sıcak kanlı olabilirsiniz.
• Aşırı kıskanç ve sahiplenici davranabilirsiniz.
• Size birinin sizi sevdiğini söylediğinde sürekli onaylama ve teyit etme ihtiyacı duyarsınız.
• Çocuğunuz ya da sizden küçük kardeş varsa sürekli bir eleştiri ve bağırmayla iş yaptırma yoluna gidebilirsiniz.
• Kariyer hayatınızda en ufak bir ret ya da eleştiride pes etmek isteyebilir, ümitsiz ve depresif olabilirsiniz.
• Kusurluluk Şemasına sahipseniz flört etmek ya da bir ilişki yaşamaktan tamamen kaçınıyor olabilirsiniz. Karşı cinsi zararlı ya da ilişkiyi gereksiz olarak algılayabilirsiniz. Yalnızlık size daha çekici gibi gelebilir.

KUSURSUZLUK ŞEMASI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Bu konuda açıklama yapan uzmanlar, psikolog tarafından destek alınarak ilerlenmesi ve öz saygının geri kazanılması temelli bir başlangıç yapılması gerektiğini öne sürdü. Bir çok insanda olmasına rağmen herkesin sadece kendinde olduğunu düşündüğü bu sıkıntının ortadan kalkması ve dengelenmesi için uzman bakışa ihtiyaç olduğunu ama bunun dışında da terapiyle insanlara bakış açısının değiştiğini, daha gerçekçi ve sahte kanıtlar olmadan insanlarla iletişim kurabildiğini açıkladı. Bu sayede başkalarının yanında yapmak isteyip de yapamadığınız şeyleri yapabildiğinizi belirten uzmanlar, kendinizin farkına ve değerine varmanız için hiç bir zaman geç olmadığının da altını çizdi.