900 bin ton ayçiçeği yağı tüketen Türkiye ithalat bağımlısı. Ayçiçeği ithalatının yüzde 65’inden fazlası Rusya ve Ukrayna’dan yapılırken sektörün …
900 bin ton ayçiçeği yağı tüketen Türkiye ithalat bağımlısı. Ayçiçeği ithalatının yüzde 65’inden fazlası Rusya ve Ukrayna’dan yapılırken sektörün sadece bir yıldaki ham yağ ithalatı 1.1 milyar dolar seviyesine ulaşıyor.
Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşla birlikte Türkiye’nin gıda krizi zirveye ulaşırken, son olarak yurt genelinden yansıyan ayçiçeği yağı kuyrukları tarım alanındaki üretim yetersizliğini gözler önüne serdi. Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği tarafından yapılan, marketler dahil stokların nisan ortasına kadar yetebileceği açıklaması, fiyat artışı ve kıtlık endişesi ile vatandaşın raflara koşmasına neden oldu. Tüketimde önemli bir payı bulunan ve Türkiye’nin yıllık ortalama 900 bin ton olan ayçiçeği yağı tüketiminde tam olarak bir dışa bağımlılık söz konusu.
ÜRETİM YETMİYOR
Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre ülke mahsulünden elde edilen ayçiçeği yağı yıllık yaklaşık olarak 400-450 bin tonda kalırken, Türkiye ayçiçeği ithalatında ise dünya lideri konumunda. 2021 yılında 820 bin 771 bin tona karşılık 1.1 milyar dolarlık ham ayçiçeği yağı ithal eden Türkiye, ayçiçeği ithalatında ise yüzde 32.4’lük pay ile en yakın takipçisi olan ve ithalatta yüzde 27.8’lik payı bulunan 27 AB ülkesine de fark atmış durumda. Ayçiçeğinde hem ithalatçı hem de ihracatçı konumda olan Türkiye’nin bu dönemde rafine ayçiçeği yağı ihracatı ise 460 bin tona karşılık 707.5 milyon dolar oldu.
YARISI RUSYA’DAN
Bakanlığın Ocak 2022 piyasa raporuna göre, 2019/2020 satış sezonunda 3.3 milyon tonluk ayçiçeği ithalatı gerçekleştirilirken, Türkiye’nin 2020/2021 satış sezonunda ithalatının yüzde 50.6’sı Rusya Federasyonu’ndan yüzde 14.6’sı Ukrayna’dan yüzde 11.5’i ise Bulgaristan’dan yapıldı.
Kişi başı tüketim 40 kilogram
Türkiye’de yağ açığını karşılamak için ithalat yoluna gidilirken Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre 2019/20 döneminde kişi başına tüketim 40 kg iken yeterlilik derecesi yüzde 60.1. TÜİK’e göre 2021 yılında ayçiçeği üretimi 2.4 milyon ton olarak gerçekleşti.
MİLYARLARCA DOLAR ÖDENİYOR
– Türkiye Gıda Dernekleri Federasyonu verilerine göre, gıda alanında 2021 yılında en çok ithal edilen ürünler sırasıyla buğday (2.3 milyar dolar), soya fasulyesi (1.5 milyar dolar) ve ham ayçiçeği yağı (1.1 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 28.5’ini, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu. 2021’de Türkiye’nin toplam bitkisel yağ ithalatı ise 3 milyar doları aşarken bunun 3’te 1’ini ham ayçiçeği yağı oluşturdu.
