Yenikapı’da, Marmaray inşaatı sırasında İstanbul’un en eski kalıntılarının bulunduğu alan evsizlerin mekanı haline geldi. İstanbul’un tarihine …
Yenikapı’da, Marmaray inşaatı sırasında İstanbul’un en eski kalıntılarının bulunduğu alan evsizlerin mekanı haline geldi. İstanbul’un tarihine ışık tutan arkeolojik bölge çöplüğe döndü. Olumsuz görüntüler, uzmanların tepkisini çekti.
Marmaray Yenikapı kurtarma kazıları, İstanbul’un 8 bin 500 yıllık tarihini ortaya çıkardı. Kazılar, Osmanlı İstanbul’unun ünlü ‘Langa (Vlanga) Bostanları’nın olduğu alanda yapıldı. İstanbul Arkeoloji Müzeleri tarafından 8 yıldır devam eden kazılarda farklı dönemlere ait çeşitli mimari kalıntılar ortaya çıkarıldı.
İstanbul’un M.S. 4. ile 7. yüzyıl arasındaki en büyük ticari limanı olan Theodosius Limanı da gün ışığına çıkarıldı. İstanbul’un en eski kalıntılarının bulunduğu alanın bir bölümü evsizlerin mekanı haline geldi. Söz konusu bölüm adeta çöplüğe döndü. Duruma tepki gösteren uzmanlar, arkeolojik alanın biran önce temizlenerek, peyzaj çalışmalarının yapılması gerektiği vurgulandı.
“KALINTILAR BİR MÜZEYLE İSTANBULLULARA VE TURİSTLERE KAZANDIRILABİLİRDİ”
Arkeolojik alanın insanlardan arındırılması ve disiplinli bir korumaya ihtiyacı olduğunu belirten Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu kurucusu Arkeolog Nezih Başgelen, şunları söyledi:
“Langa Bostanları diye geçen yerdeki kazılar, bize kentin günümüzden 8 bin 500 yıl öncesinden bugüne kadar gelen her türlü tabakasını vermesi açısından ilginç oldu. Çok başarılı bir kurtarma kazısı sonrasında, kentin tarihini görmediğimiz perspektiflerden öğrendik. Yenikapı kazılarında, kentin tarihi birdenbire Avrupa’nın en eski kentlerinin önüne geçti.
Ortaya çıkan kalıntıların şehirle bütünleşmesi, burada yapılması planlanan çok önemli proje aksadı. Aksayınca, kentin bize nereden nereye geldiğini gösteren arkeolojik belgelerle ve sayısız arkeolojik buluntu veren bu nitelikli alan, bir bırakılmışlık dönemi geçirdi.
Buradan çıkanlar bir arkeopark düzenlemesiyle veya bunu bütünleyen bir müzeyle hem İstanbullularla hem de turistlere kazandırılabilirdi. Böylelikle çok ilginç bir projeye sahiplik edilecekti. Bu proje düşünüldü, planlandı fakat belirli gecikmeler olunca burası evsizlerin ve yurtsuzların kullandığı alan oldu. Diğer yandan çöp dökme alanı olarak kullanılıyor.”
“PROJENİN BİR AN EVVEL HAYATA GEÇİRİLMESİ LAZIM”
Yenikapı kazılarının yapıldığı alandaki bir oyuktaki tarihi sütunların içine yerleştirilen eşyaların yanı sıra çevreye saçılan çöpler hoyratlığı gözler önüne sererken, ihmalkârlığı yorumlayan Başgelen, “Bu alanın acilen 24 saat gözlemlenebilir bir yer olması lazım. Belediyenin de buraya düşündüğü projeleri biraz daha hızlandırıp, ilgili bakanlık ve belediyeler ile proje bir an evvel hayata geçirilmeli. Edindiğim bilgiye göre; Arkeoloji Müzesi zaten müşteki durumda. Arkeoloji Müzesi buradaki kalıntıların çıkmasında çok iyi çalışmalar yaptı. Fatih Belediyesi’nin ise burayla ilgili yaklaşımı zaten olumluydu, onlar da ihale sürecindelermiş bunun hızlandırılmasında yarar var” diye konuştu.
“BELEDİYELERİN ACİL ÖNLEM ALMASINI İSTİYORUM”
Yetkililere seslenen Hikmet Karaçoban, “Belediyelerin acil önlem almasını istiyorum. Tarihi kazılara gereken önem verilmeli. Gün ışığına çıkarılıp ziyaretçilere açılmalı” dedi.
Ali Yüksel alanın evsizler nedeniyle tehlikeli olduğunu belirterek, “O gördüğünüz evsizler bali kullanıyor. Bu insanlar topluma faydalı değil. Buranın altında bir tarihi eser varsa eğer bu tarihi eseri topluma kazandırmıyorsan bunun üzerine bir beton at” şeklinde konuştu.
17 YIL ÖNCE KEŞFEDİLDİ
Liman arkeolojisi alanında dünyanın en önemli kazılarından biri kabul edilen Yenikapı Batıkları, 17 yıl önce Marmaray kazıları sırasında keşfedilmişti. Theodosius Limanı ve içinde barındırdığı 37 batığın dünyanın en büyük Orta Çağ gemi buluntu topluluğu tespit edilmiş, kazının en alt tabakasında ise Neolitik döneme ait kalıntılar bulunmuştu. Tüm katmanların kazı çalışmaları ise 2013 yılında tamamlanırken, paha biçilemez değerdeki kalıntıların kurtarılması için İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü kurtarma kazıları, İstanbul Üniversitesi’nden uzmanlar ise batıkların araziden kaldırılması, belgelenmesi ve koruma-onarım uygulamaları çalışmalarını üstlenmişti. DHA
