Dünya ekonomisi, hareketli bir yıl olan 2021’i geride bırakırken 2022’de pandemideki gelişmelerle, Fed’in sıkılaşma politikasının yaratacağı …
Dünya ekonomisi, hareketli bir yıl olan 2021’i geride bırakırken 2022’de pandemideki gelişmelerle, Fed’in sıkılaşma politikasının yaratacağı etkilerle, enerji-gıda sorunlarının ve bölgesel problemlerin yaratacağı risklerle boğuşacak.
Küresel ekonomi, 2021’de corona virüsü varyantlarının yanında yoğun bir enflasyon dalgasıyla ve enerji, gıda darboğazları gibi çeşitli sorunlarla boğuştu. 2022’de de bu sorunların yanında ABD Merkez Bankası’nın parasal sıkılaşmasının yaratacağı etkiler ve çeşitli bölgesel sorunlar yakından takip edilecek.
Küresel ekonomi 2020’de başlayan ve dünyayı kasıp kavuran corona virüsü pandemisinin getirdiği problemleri 2021’de de yaşamaya devam etti. Taleple ilgili artışların yaşanması, tedarik zincirinin yer yer zorlanmasına, elektronik gibi sektörlerde çip kıtlığı yaşanmasına sebep oldu. Ayrıca dünya, enerji kısıtı gibi pek çok sorunla yüzleşmek zorunda kaldı.
YENİ VARYANT KORKUSU
2021 yılında piyasalar, Kasım ayında omicron korkusuyla sarsılmıştı. Son derece bulaşıcı olduğu belirtilen bu corona virüsü varyantı, küresel finans ve emtia piyasalarında ciddi etkilere sebep oldu.
Ancak sonrasında omicronun delta varyantından daha bulaşıcı olsa da, önceki varyantlar kadar ölümcül olmayacağına ilişkin bazı analizler geldi. Bilim insanları verileri analiz etmeye devam ederken, JP Morgan stratejistleri, omicron’un ‘daha az ölümcül’ olduğu tespit edilirse, pandeminin sonunu hızlandırabileceğini belirtti.
Ayrıca uzmanlar pandeminin şiddetlenmesi halinde, karantinaların geri dönüşüne neden olabilecek aşıya dirençli corona virüsü varyantlarının ortaya çıkabileceği konusunda da uyarıyor. Karantinaların geri dönüşü, zorda olan tedarik zincirini koparabilir, küresel ekonomik büyümeyi ise tehdit edebilir.
IMF Baş Ekonomisti Gita Gopinath, “COVID-19 daha uzun süreli bir etkiye sahip olsaydı, küresel GSYİH’yi mevcut tahminimize göre önümüzdeki beş yıl içinde kümülatif 5,3 trilyon dolar (4,6 trilyon Euro) azaltabilirdi” dedi. Gopinath, en önemli politika önceliğinin aşılama olduğunu da bildirdi.
Yeni varyant korkusunu en çok hisseden sektörlerin başında ise turizm geliyor. Seyahat talebinin azalması, 2021’den istediğini alamayan turizm, havayolu taşımacılığı gibi sektörler için 2022’de kısıtlamaların sertleşmesi yıkıcı etkiler taşıyabilir.
ENFLASYON 2022’DE BAŞ GÜNDEMLERDEN OLACAK
2021’de küresel ekonominin en çok boğuştuğu sorunlardan birisi de enflasyon oldu. 2021’in başında ABD’nin yılı yüzde 2 enflasyonla kapatacağı tahmin ediliyordu. Ancak şuan yıllık enflasyon yüzde 7’ye yakın.
2022’de de bazı analsitler yüksek enflasyon trendinin sürmesi bekliyor. Yeni varyantının yaratabileceği potansiyel sorunlar bir yana ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde ücretlerde hızlı bir artış yaşandı. Ücretlerin yükselmesinin hem genel talebi hem de maliyetleri artıracağı varsayılıyor. Bunun da tüketici fiyatlarına yansıması gündemde.
2021’de Kuzey Akım 2 gerilimi ve çeşitli tedarik sorunları nedeniyle Avrupa büyük bir doğalgaz darboğazı yaşadı. Avrupa’da hâlâ devam eden sorun enerji fiyatlarında cidd iartışa sebep oldu. Bu sorunlara Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilimin eklenmesi, 2022’de gaz fiyatlarının yükselmesine neden olabilir.
GIDA FİYATLARI
İklim değişikliğinin daha yıkıcı hava olaylarını beraberinde getirmesiyle birlikte gıda fiyatları da artmaya devam edebilir. 2021’de Brezilya’daki olumsuz hava olayları kahve fiyatının artmasına sebep olmuştu. Aynı şekilde dünya genelindeki kuraklık nedeniyle buğday başta olmak üzere tahıl rekoltelerinde gerileme yaşanmıştı. Tüm bunlar 2022’de de devam ederse gıda fiyatlarında ciddi artışlar meydana gelebilir.
Gıda fiyatlarındaki sert artış 2022’de açlık ve yoksulluk sorunu yaşayan ülkeleri daha çok vurabilir. Ülke nüfusunun çoğunluğunun yoksulluk sınırının altında olduğu Sudan, Yemen, Lübnan gibi ülkeler 2022’de daha çok açlıkla boğuşabilir. 2011’de yaşanan gıda krizleri Tunus’tan başlayarak Ortadoğu çapında sert bir gösteri dalgasını tetiklemiş, bölgeye dış güçlerin de müdahil olmasıyla pek çok denklem bozulmuştu.
FED DALGASI
2021’nin özellikle ilk yarısında ABD Merkez Bankası’nın (Fed) pandemi nedeniyle parasal gevşeme politikasına devam etmesi gelişen piyasalarda likit bolluğu yaşanmasına sebep oldu. ABD’de enflasyon hariç ekonomik göstergelerin pozitif seyretmesi, Fed’in 2021’in son çeyreğinden itibaren parasal sıkılaşma politikasını başlatmasına neden oldu.
2022’de de Fed para politikasında sıkılaşmanın devam edeceğini, faiz artışlarının geleceğini duyurdu. Fed’in sıkılaşması 2013’te gelişen piyasalarda ciddi sorunlara neden olmuştu. Bu nedenle Fed 2022’de gerçekleştireceği hamleler öncesinde ciddi bir iletişim yaptı ve gelişen piyasaların merkez bankaları faiz artışlarına gitmeye başladı.
Daha yüksek ABD faizleri, doların değerini artıracağı gibi gelişmekte olan ekonomilerde sermaye çıkışlarını ve duruma göre çeşitli parasal krizleri tetikleyebilir.
2013 ve 2018’deki parasal sıkılaşmadan en çok zarar gören ülkeler Arjantin, Güney Afrika ve Türkiye olmuştu. Bloomberg’in yaptığı hesaplamalarda, bu ülkelerin yanında 2022’de Brezilya ve Mısır’ın da ciddi risk altında olduğu belirtiliyor. Suudi Arabistan, Rusya ve Tayvan ise dış borç yükünün azlığı ve güçlü cari hesap bakiyeleri nedeniyle daha az riskli olarak görülüyor.
ÇİN EKONOMİSİNDE RİSKLER BÜYÜYOR
2021’in üçüncü çeyreğinde Çin ekonomisi durma noktasına geldi. Ayrıca Evergrande’nin borç krizi ile başlayan emlak sektöründeki problemler ve tekrarlanan corona virüs karantinaları ile enerji problemleri Çin’in yıllık ekonomik büyümesini yüzde 0,8’e düşürdü.
2022’de enerji krizinin hafiflemesi beklenirken diğer sorunların sürebileceği öngörülüyor. Çin’in sıfır vaka politikası sert karantinaları beraberinde getirebilir. Ayrıca talebin zayıf olması ve finansman kısıtı nedeniyle, Çin ekonomisinin yaklaşık yüzde 25’ini oluşturan emlak sektörü daha da gerileyebilir. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisinde yaşanacak olası problemler küresel ekonomideki riskleri artıracak en önemli etkenlerden biri olarak görülüyor.
POLİTİK KARGAŞA
Dünyanın pek çok yerine meydana gelen bölgesel problemler küresel ekonominin karşılaması gereken riskler olacak. Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilim, Çin ve ABD arasındaki Tayvan gerilimi bunlardan bazıları.
Süper güçler arasındaki gerilim, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki bağları donduracak yaptırımları içerebilir. Dünyanın en büyük akıllı telefon, elektronik ve otomobil parçası üreticilerinden olan Tayvan’da işlerin durması, küresel ekonomi için ciddi sorunlar doğurabilir.
Brezilya seçimleri, Türkiye’de erken seçim olasılığı ve Türk lirasındaki sert kayıplar da dünya ekonomisini takip edecek olanların yakından izleyeceği gelişmeler olacak.
