Farklı varsayımlar olsa da genel kabule göre Amerika kıtası ilk kez 1492 yılında İtalyan denizci Kristof Kolomb tarafından keşfedilmiştir. Uzun …
Farklı varsayımlar olsa da genel kabule göre Amerika kıtası ilk kez 1492 yılında İtalyan denizci Kristof Kolomb tarafından keşfedilmiştir. Uzun yıllar farklı ülkelerin sömürgesi olarak kalan Amerika, verdiği bağımsızlık savaşı sonunda 4 Temmuz 1776 yılında özgürlüğüne kavuşmuş ve Amerika Birleşik Devletleri kurulmuştur. ABD kurucu babaları arasında kabul edilen Benjamin Franklin ise ülke tarihi açısından son derece önemli bir yere sahiptir.
Döviz kuru nedeniyle pek çok kişinin gördüğünü sanmıyoruz ama en azından Hollywood filmlerinden gördüğümüz kadarıyla 100 doların üzerinde fotoğrafı olan Benjamin Franklin, kıtanın özgürlüğüne kavuşması için büyük mücadele vermesinin yanı sıra Avrupa ilişkilerini de düzenlemiş ve bilime önemli katkılarda bulunmuştur. Gelin Benjamin Franklin kimdir yakından bakalım ve hayat hikayesi hakkındaki ilginç detayları görelim.
Benjamin Franklin iyi eğitim almamış ama okumaya istekli bir çocuktu:
Benjamin Franklin, 17 Ocak 1706 tarihinde o dönem İngiliz kolonisi olan Amerika kıtasının Boston bölgesinde dünyaya geldi. İngiltere doğumlu olan babasının ikinci eşinden olan on çocuğun sekizincisiydi. Dönemin şartları nedeniyle Benjamin yalnızca on yaşına kadar eğitim almıştı ancak okumaya istekli ve meraklı bir çocuktu.
Benjamin 12 yaşına gelince matbaacı olan abisinin yanına çırak olarak verildi. 17 yaşına gelince önce Philadelphia’ya, daha sonra da İngiltere’nin başkenti Londra’ya gitti. Buralarda matbaa becerisini iyice geliştiren Benjamin, 1726 yılında Philadelphia’ya döndü ve burada bir matbaa açtı.
Usta bir matbaacı ve yayımcı olarak adını duyuruyor:
Benjamin Franklin Philadelphia’da açtığı matbaada hükümet broşürleri, kitaplar ve para basıyordu. Sonraki yıllarda çıkardığı yerel gazete Pennsylvania Gazette ve bu gazetede yayınladığı Poor Richard’s Almanack köşesi ile hem para hem de başarı kazandı. Bu köşede pek çok yeni kelimeyi İngilizceye kazandırdı.
1730 yılında Deborah Read ile birlikte yaşamaya başladı. Evlenemediler çünkü Deborah Read, ilk kocası onu terk etmesine rağmen resmi olarak evliydi ve yasalar iki eşli bir yaşamı onaylamıyordu. Bu mutlu birliktelikte daha sonra adları Amerika Birleşik Devletleri tarihine geçecek çocukları oldu. Benjamin Franklin’in çocukları arasında en ilginç olanı William Franklin’dir. William Franklin, New Jersey’nin son sömürge valisi olarak görev yapmış, bağımsızlık savaşı sırasında İngilizlerin tarafını tutmuş ve ABD kurulduktan sonra sürgüne gönderildiği İngiltere’de ölmüştür.
Benjamin Franklin, Philadelphia’da pek çok yeniliğe imza atıyor:
Artık başarılı bir matbaacı ve yayımcı olan Benjamin Franklin, maddi olarak da epey iyi durumdaydı. 1850 yılına kadar kıtanın en büyüğü olacak bir kütüphane kurdu. İlk itfaiye şirketinin, ilk polis devriyesinin, ilk şehir hastanesinin, ilk sokak aydınlatma sisteminin ve daha sonra Pennsylvania Üniversitesi olacak ilk eğitim kurumu Philadelphia Akademisi’nin temellerini attı.
1737 yılında İngilizler tarafından Philadelphia posta müdürü olarak atandı. 1774 yılında sömürge karşıtlarına duyduğu sempati nedeniyle işten çıkarılana kadar posta sistemi ile ilgili pek çok yeniliğe imza attı. Bu başarısı nedeniyle Amerika Birleşik Devleti kurulduktan sonra devletin ilk genel posta müdürü olmuş ve ilk basılan pullara fotoğrafı koyulmuştur. Bugün bile hala ABD posta idaresi federal bir yapıdır.
Benjamin Franklin icatları:
Benjamin Franklin’in Amerika özgürlük mücadelesindeki katkılarına geçmeden önce onun icatlarından bahsedelim. Çünkü kendisine yalnızca bilime katkı sağladı demek az kalır, o tam bir bilim insanıydı. İşleri büyütüp de emekli olduğu zaman kendini tam anlamıyla bilime adamış ve bugün bile kullanmakta olduğumuz pek çok terimi ve icadı ortaya çıkarmıştır.
Benjamin Franklin’in en önemli buluşlarından bir tanesi şüphesiz yıldırımların verdiği hasarı ortadan kaldıran paratonerdir. Sonraki yıllarda yaptığı uçurtma deneyi ile şimşeklerin elektrik olduğunu ortaya çıkarmıştır. Okyanus akıntıları, meteoroloji, soğuk algınlığı ve soğutma sistemleri üzerinde de çalışan Benjamin Franklin, daha az yakıtla daha çok ısı sağlayan Franklin sobasının, bifokal gözlüklerin ve Mozart’ın bile onunla çalınması için beste yaptığı cam armonikanın mucididir.
Amerikan Devrimi başlıyor:
1754 yılında New York’ta toplanan kolonyal temsilciler toplantısına Pennsylvania Meclisi temsilcisi olarak katılan Benjamin Franklin, burada ilk kez ulusal bir kongre toplanması fikrini ortaya atmış ancak bu öneri reddedilmiştir. Sonraki yıllarda İngiltere’nin başkenti Londra’ya giden Franklin, burada bir süre kalmış ve bağımsızlık savaşının başlaması ile birlikte Amerika’ya dönmüştür.
O dönem İngilizler, kolonide bir Pul Yasası çıkardılar. Bu yasa büyük bir vergi yükü getirdiği için halk karşı çıktı. Yasa daha sonra kaldırılmış bile olsa halkın İngilizlere karşı olan öfkesi bir kez ateşlemişti. Kısa sürede bu öfke silahlı ayaklanmaya dönüştü ve 1775 yılında, 1783 yılına kadar sürecek Amerikan Bağımsızlık Savaşı başladı.
Çatışmalar sürdüğü sırada 1776 yılında 13 koloni bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlık Bildirgesi olan adlandırılan bu ilanı hazırlayan ve bugün Kurucu Babalar olarak adlandırılan beş kişiden biri Benjamin Franklin’di. Franklin, bu süreçte Fransa’dan yardım istemiş ve onların desteğiyle bağımsızlık mücadelesine hız kazandırmıştır. 1776 yılında bağımsızlık savaşının kazanılmasından sonra Benjamin Franklin bir süre Fransa’ya gitmiş ve 1783 Paris Antlaşması’nın hazırlanmasına katkı sağlamıştır.
Amerika Birleşik Devletleri’nin ilk yıllarında Benjamin Franklin:
1785 yılında Benjamin Franklin Fransa’dan ayrıldı ve artık özgür bir ülke olan Amerika Birleşik Devletleri’ne döndü. 1787 yılında Anayasa Konvansiyonu’na Pennsylvania delegesi olarak katıldı. O dönem 81 yaşında olan Franklin, konvansiyonun en yaşlı delegesi unvanını taşıyordu. Benjamin Franklin’in büyük katkı sağladığı ABD Anayasası 1788 yılında kabul edildi ve 1789 yılında George Washington ilk ABD Başkanı olarak göreve başladı.
Artık ülkesine ve dünyaya karşı görevini yaptığını düşünen Benjamin Franklin, 17 Nisan 1790 tarihinde 84 yaşında Pennsylvania’da hayatını kaybetti. Cenaze törenine yaklaşık 20 bin kişi katıldı. Vasiyetinde mirasının büyük bir bölümünü ticaret okulu kurulması, bilim müzesi açılması, burs verilmesi ve diğer projelerin finanse edilmesi amacıyla Boston ve Philadelphia’ya bıraktı. Ülkeye yaptığı katkılar unutulmayan Benjamin Franklin’in fotoğrafı 100 doların üzerine basıldı. Bugün bile hala ülkedeki pek çok kuruma adı verilmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri’nin kurucu babalarından biri olarak kabul edilen ve 100 doların üzerinde fotoğrafı bulunan Benjamin Franklin kimdir sorusunu yanıtladık ve bu önemli ismin ülkesine ve dünyaya yaptığı katkılardan bahsettik.
